De seksualiteit van mensen die niet able-bodied zijn wordt doorgaans ontkend. Liever praten we er niet over, doen we alsof het niet bestaat. Of we zetten mensen met ongewone lichamen te kijk als freaks, zoals in het realityprogramma The Undateables. De kijker – die verondersteld valide is – wordt uitgenodigd om zichzelf te vergelijken met de tentoongestelde deelnemers die een verstandelijke of lichamelijke beperking hebben én single zijn. Dat laatste is natuurlijk sowieso kut, maar kijk eens hoe kut het is voor hen!
Mensen met een stoornis, beperking of handicap zien zichzelf amper terug in de media. Discussies over diversiteit gaan vooral over kleur en gender. Daarnaast is er veel aandacht voor de representatie van LHBTQIA+ personen. Maar er zijn nauwelijks films en series over dove mensen, mensen in een rolstoel of mensen met MS. Wat we al helemaal niet zien, is de seks van deze groepen.
In 2018 besloot BNN de titel van het programma te veranderen in The Dateables. Blijkbaar had niet iedereen door dat het ironisch bedoeld was, het schoot bij mensen in het verkeerde keelgat om deze vrijgezellen bij voorbaat als 'ondatebaar' weggezet te zien worden. Je zou het programma kunnen zien als een manier om vooroordelen over beperkingen weg te nemen, maar de insteek is dat deze mensen hulpbehoevend zijn als het op relaties aankomt en ze worden verbeeld als zielig, aandoenlijk en ietwat lachwekkend in hun benadering van de liefde.
Het kan ook anders. De Netflixserie Special uit 2019 is vooralsnog de uitzondering die de regel bevestigt: we volgen de romantische en seksuele avonturen van een jonge homo met hersenverlamming. De serie is opgewekt en licht, maar benoemt de pijnpunten waar maker Ryan O'Connell als persoon met een aandoening tegenaan loopt. Zijn komisch talent maakt dat we lachen zonder uit te lachen.
Het is voor mensen met een beperking inderdaad lastig om een spannend seksleven te hebben, schrijft Xandra Koster, die zelf in een rolstoel zit, op OneWorld. Hun lichamen wijken af van het schoonheidsideaal en geïnternaliseerd validisme kan ertoe leiden dat zij hun eigen lichaam niet sexy vinden, waardoor het moeilijker is om van seks te genieten. Lichamen werken ook niet altijd mee en/of doen pijn. Bovendien praten hulpverleners er nauwelijks over, waardoor het taboe in stand blijft. Maar deze belemmeringen maken niet dat niet-valide mensen geen seksuele verlangens kennen.
Seksualiteit is geen luxegoed, betoogde ik tijdens de quasi-quarantaine in Het Parool. Intimiteit en nabijheid zijn elementaire behoeften, ook voor mensen met een handicap. Te vaak nog worden zij gezien als aseksueel en onaantrekkelijk; wordt gedacht dat ze wel wat anders aan hun hoofd hebben dan seks.
Het begint allemaal bij aandacht en erkenning. Geldt seks als mensenrecht ook voor mensen met een handicap, vroeg ene Marleen me in een email. Zij en haar broer hebben beiden een aangeboren handicap. Ze balen ervan dat mensen zoals zij nergens te zien zijn: 'Niet in romantische films, niet in soapseries, niet in seks-scènes, niet in tijdschriften, niet in reclames. Alsof wij niet bestaan. Alsof seks en handicap niet samengaan.'