Natuur en milieu

Het grootste probleem van klimaatdestructie is de geleidelijkheid ervan. Je went aan de veranderende wereld, omdat je zelf ook verandert, stelt schrijver Nikki Dekker.

Angst voor de dood is de angst voor het er niet meer zijn. Maar sterker dan de angst voor onze eigen dood, is onze angst voor het uitsterven van de mensheid, volgens socioloog Ruben Jacobs.

Onze op expansie gerichte samenleving, die voor een groot deel op fossiel gebouwd is, stuit steeds meer op de limieten van mens en planeet. Tijd voor een alternatief dat niet uitgaat van meer of minder, maar van beter.

Klimaatverandering, blinde vlekken bij ontwikkelingshulp: sommige problemen zijn zo complex dat je de neiging hebt bij voorbaat de handdoek in de ring te gooien of je toevlucht te zoeken in snelle, eenduidige meningen. Theatermaker Anoek Nuyens doet dat niet. Ze maakt geëngageerd theater, waarin ze alle kanten van een zaak belicht.

Niet alleen moeten we naar een anderhalvemetersamenleving, we moeten ook dringend naar een anderhalvegraadsamenleving. Ons op fossiele brandstof en groei gebaseerde economische systeem is onhoudbaar geworden. De hamvraag is: gebruiken we deze gedwongen pauzetijd alleen voor snel herstel, of juist ook voor noodzakelijke duurzame hervormingen?

Een diepe economische recessie staat voor de deur. Misschien zelfs wel een depressie. Dat betekent groot economisch lijden. Tegelijkertijd dringt de tijd voor het aanpakken van de ecologische crisis. Het lijkt alsof we harde keuzes moeten maken tussen de economie en de planeet. Maar de geschiedenis laat zien dat ze ook tegelijk kunnen worden aangepakt. We hebben het eerder gedaan.

We moeten ons nu afvragen hoe we verder willen, na de coronacrisis, stelt filosofiestudent Nathalie Hollaar. Kiezen we voor hetzelfde destructieve pad, of slaan we een andere richting in?

Het coronavirus heeft in korte tijd iets voor elkaar gekregen waar wetenschappers, klimaatactivisten en een toenemende schare bezorgde burgers al decennia voor pleiten: minder spullen, minder reizen, minder vervuiling. Kortom: het heeft de planeet verslindende productie en consumptiemachine van de mondiale economie tot stilstand gebracht, stelt Ruben Jacobs.

Met de wereldwijde verspreiding van het coronavirus komen productieketens in onze geglobaliseerde wereld stil te liggen. Het zet de vraag op scherp hoe lang het huidige systeem nog houdbaar is.

Consumptie, productie, en economische groei blijven stijgen, maar ons welzijnsniveau, milieu en klimaat betalen een steeds hogere prijs. Zolang we collectief blijven kiezen voor meer, komen we met z'n allen uit op minder.

Als het gaat om het redden van onze planeet lijken er – buiten verkiezingstijd – twee dominante smaken: 1) duurzaam consumeren of 2) massaal de straat op. De een vraagt om psychologische weerbaarheid en zelfdiscipline, de ander om een gesmeerde keel en een activistische inborst. De rest van de tijd kijken we angstvallig naar onze twijfelende leiders. 'Wanneer gaan ze nou echt serieus worden?' Meestal stellen ze ons teleur.

De discussie over over de klimaatcrisis gaat vaak over de vraag of je als individu iets kunt doen, of dat het systeem moet veranderen. Beide, volgens Ruben Jacobs, want zonder individuele actie, geen systeemverandering.

Klimaatgekkies vs. boeren, stad vs. platteland, progressief vs. conservatief. De klimaatcrisis verdeelt ons land, terwijl het juist een thema is waarin we elkaar zouden moeten vinden. We hebben een gezamenlijke vijand, en om de strijd aan te gaan moeten we ons verenigen.

In je eentje kan je de opwarming van de aarde niet tegengaan. We moeten het samen doen. En dat samen ontstaat als je stil bent en luistert, stelt organisatiedeskundige An Kramer.

Gary Ferguson schreef meer dan twintig boeken over ecologie en over zijn jarenlange ervaringen in de wildernis. Samen met zijn vrouw, psycholoog Mary Clare, roept hij mensen op onszelf niet langer als middelpunt van de aarde te zien. ‘We staan in constante interactie met onze omgeving.’

Psycholoog en publicist Suzanne Weusten kijkt en luistert veel naar het klimaatdebat, zowel vanuit professionele als persoonlijke interesse. En bij zo'n grote discussie duurt het meestal niet lang voordat ze denkfouten ontdekt.

De kampen boer en burger worden tegenover elkaar gezet. Terwijl onze tijd juist samenwerking en opheffing van uitvergrote tegenstellingen nodig heeft. We hebben allemaal belang bij een eerlijk en sociaal klimaat- en stikstofbeleid.

Drammen over het klimaat. Ruben Jacobs doet het niet omdat hij nu zo veel om de natuur geeft, maar juist om de mensen. En omdat er echt iets op het spel staat.