Natuur en milieu

Uiteindelijk komt al ons afval in het water terecht: niet alleen plastic afval dat zich ophoopt in oceanen en rivieren, maar ook venijnig afval, dat onzichtbaar is, zoals de resten van medicijnen. En dat verandert onze ecosystemen. Inmiddels zijn er verslaafde forellen die bij de riolen rondhangen, wachtend op hun volgende dosis methamfetamine.

De onzekere factor in onze omgang met de aarde is al lang niet meer de wetenschap. 'Dat zijn wij zelf', aldus cultuursocioloog Ruben Jacobs. Begrijp hem niet verkeerd: niks menselijks is hem vreemd, maar de strategische onwetendheid die we onszelf eigen hebben gemaakt zit ons wel in de weg. 'De meeste mensen voelen diep van binnen wel dat ze zichzelf voor de gek aan het houden zijn.'

Stadsgeograaf Rivke Jaffe doet onderzoek naar milieuproblematiek en de ongelijke verdeling daarvan.

Wat is de plek van natuur in onze samenleving? Bestaat de natuur nog wel in dit tijdperk? En hoe blijven we er zorg voor dragen? Door haar haar gang te laten gaan, of juist door in te grijpen? Journalist Addie Schutte zet verschillende opvattingen op een rijtje.

In zijn nieuwste boek, De Eeuw van Felix, zoekt cultuursocioloog Ruben Jacobs naar hoop voor zijn opgroeiende zooi en zijn generatie. Hoe houden ze stand in een wereld van klimaatverandering?

Het is uitgeroepen tot hét pandemiehuisdier: de slak. Nu mensen eenzaam en afgesloten van de wereld thuis zitten, sluit de traagheid van de slak naadloos aan op de tijd.

Hoe wapen je je tegen de moedeloosheid, vraagt schrijver Fabienne Rachmadiev zich af, die gepaard gaat met het besef van klimaatdestructie. Misschien wel door de schaal te verkleinen.

Nog nooit kwam cultuursocioloog Ruben Jacobs zoveel in het bos als afgelopen jaar. Hij spreekt van zijn coming out als natuurliefhebber.

Het wordt 'de zaak van de eeuw' genoemd: de klimaatzaak tegen Shell die deze week van start is gegaan. Samen met zes andere organisaties en ruim 17.000 mede-eisers ging Milieudefensie naar de rechter, omdat ze vinden dat het bedrijf meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan. Theatermaker Rebekka de Wit volgt de zaak op de voet. Samen met Anoek Nuyens staat ze in het theater met de voorstelling De zaak Shell, over de vraag wie de verantwoordelijkheid voor klimaatverandering moet dragen.

Na een zenuwslopende periode van stemmen tellen, is de Democratische kandidaat Joe Biden als winnaar van de Amerikaanse presidentsverkiezingen uit de bus gekomen. Wat betekent de verkiezing van Biden voor de Amerikaanse democratie, de economische en raciale ongelijkheid, en de klimaatcrisis? We vragen het schrijver Johan Fretz, jurist Laura Burgers en Amerika-correspondent Casper Thomas, die de verkiezingen op de voet hebben gevolgd. Dit keer het grootste probleem waar de mensheid zich voor gesteld ziet in het deel 1 van dit drieluik: de klimaatcrisis.

Ons leven staat op pauze. Leuk is dat niet. Maar laten we het grotere plaatje niet uit oog verliezen, want terwijl onze privélevens grotendeels on hold zijn, lijkt er in het collectieve bewustzijn van alles in beweging te zijn gekomen.

Dat we te maken hebben met een klimaatcrisis, is al jaren duidelijk. Anna Gimbrère, een van de gezichten van De grote klimaatkwis, over mogelijke oplossingen.

Vissen worden over het algemeen niet gezien als volwaardige dieren. Ze lijken koelbloedige, zwijgende aliens. Maar we weten dat vissen een vorm van (zelf)bewustzijn hebben, pijn ervaren en lijden, gereedschap gebruiken en relaties hebben. Is het dan nog te verantwoorden om deze dieren massaal blijven vangen, martelen, en eten?

Ze woonde een jaar in een van de armste sloppenwijken van Indonesië, leefde tussen de Inuït-jagers op Groenland, en leent seksrobots van robotfabrieken om veldwerk te doen: antropoloog en schrijver Roanne van Voorst. Als antropoloog maakt ze toekomstscenario's die ze baseert op dingen die nu al realiteit zijn.

Niet tegen, maar mét de natuur werken. Dat is wat er nodig is in de strijd tegen klimaatverandering, volgens socioloog Ruben Jacobs.

Als Nikki Dekker schattige zwaluwkuikens een voor een dood uit het nest ziet vallen, kan ze niet anders dan zich afvragen welke verantwoordelijkheid wij mensen daarin hebben.

Iedereen wacht met smart op het vaccin. We zijn 'coronamoe' en willen weer terug naar het 'normaal' van daarvoor. Dat geldt ook voor mij, maar tegelijk weet ik: het normaal van daarvoor was misschien dan wel comfortabel, het was ook totaal onhoudbaar. Er is geen weg meer terug, alleen vooruit. En daar is moed voor nodig.

Wie met gesomber over klimaatverandering aankomt, is bij Donald Pols aan het verkeerde adres. 'Een klimaatoptimist' noemt de directeur van Milieudefensie zichzelf. 'Alles zal goed komen, als iedereen zijn plicht doet'. Hij werd groeide op in Zuid-Afrika, waar hij het einde van de Apartheid van dichtbij meemaakte. Momenteel spant hij met Milieudefensie een historische rechtszaak aan tegen oliegigant Shell. In Brainwash Zomerradio (abonneer je via Apple, Spotify, of RSS-feed op de podcast) spreekt Floortje Smit met hem aan de hand van muziek.