Er zijn een paar dingen die alleen zin hebben als je getrouwd bent, of met elkaar op z'n minst toch een stevig stel vormt. Een daarvan is vreemdgaan – want van wie zou je je losmaken als je al in je eentje bent? Het tweede voorrecht heet scheiden.

Ik heb de subtop meegemaakt van de relationele verbindingen, en daarna ook de subtop van misère: het ondertekenen van een samenlevingscontract, en ook de ontbinding ervan. Plechtig naar de notaris.

Er waren geen kinderen in het spel, wel veel spullen, en nog wat onduidelijk gemeenschappelijk bezit. Er wordt ook in gezamenlijkheid ontbonden, en dan wordt wat ooit een 'wij' was opgesplitst in een 'ik' en een 'jij'; die jij wordt al snel de ander.

Naar die scheiding hadden we ook eendrachtig toegewerkt. We gaven, zoals dat heet, schoten voor de boeg, maandenlang. De een zei: 'Het gaat zo niet langer' en de ander was zo goed om dat tegen te spreken of te nuanceren. We merkten steeds vaker dat de woorden 'uit' en 'uitmaken' een geheimzinnige aantrekkingskracht op ons beiden uitoefenden. We bekwaamden ons in ultieme machtswoorden, totdat één van ons zei: 'Nu is het genoeg geweest', en niemand meer de moeite nam het tegen te spreken.

Ik herinner het me als een verwarrende tijd, want sinds heel lang waren we het met elkaar eens. Sterker, je gaat weer iets samen doen: je maakt het samen uit.

Zo ongeveer was de situatie op de EU-top een goeie week geleden, waar het Continent en Theresa May overeenstemming bereikten over het Brexit-akkoord.

21 maart aanstaande verlaat het Verenigd Koninkrijk de Unie, als het Britse parlement daar in meerderheid in meegaat. De stemming staat gepland voor 11 december. De Volkskrant typeerde de stemming het beste: 'Het Brexit akkoord werd afgezegend' – het subtiele verschil met inzegenen valt niet te missen. Ook hier heerste verwarring. Iedereen vond dat het 'best mogelijke akkoord' was gesloten, de 'best mogelijke scheiding' was geregeld. Juncker voegde er aan toe: 'Het is geen dag om met champagne te klinken.' Daarin klonk vooral door, dat hij wel dacht aan champagne en een toast, bij deze gelegenheid, en dat 'ie zichzelf moest bedwingen om niet te proosten.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Foto: Zoriana Stakhniv.

Een grimmig feestelijke stemming, die ik me van mijn eigen relationele breuk herinner.

Nog even over de geheimzinnige dynamiek, die dan gaat spelen: de ex-partner kan eventueel een vriend of vriendin blijven, maar dat is niet eenvoudig. Waarschijnlijker is dit, zeker als er kinderen, huizen en ander groot bezit in het spel zijn: de ex wordt eerst tegenpartij, dan tegenstander, en als het een beetje tegen zit, echt een vijand.

Twee en een half jaar geleden, nog voor het Britse Brexit referendum, zat ik op een terras en kwam in gesprek met een leuk Brits paar. Het zal mei 2016 zijn geweest, ze wisten nog niet hoe ze gingen stemmen en ik verzocht ze: 'Don't leave, stay with us.'

Enfin, de uitslag werd bekend, en ik merkte in de weken die volgden hoe, zowat ongemerkt, het sympathieke Britse stel veranderde in Britse hooligans. Barbaren. Eigen schuld.

Carl Schmitt (1888-1985), de zeer scherpzinnige Duitse rechtsfilosoof, die weer niet zo scherpzinnig was dat hij de misdadigheid van Hitler en diens NSDAP inzag, meende dat je voor 'het politieke' vrienden nodig hebt, maar evenzogoed vijanden. Zonder een duidelijk vijandbeeld zou de politiek haar gewicht en dynamiek verliezen.

Ook in deze scheiding, tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU, liggen de vijandbeelden klaar. De EU voorziet een catastrofe zonder deal, terwijl de Britse leavers à la Boris Johnson alleen maar heerlijkheid en marsepein beloven. Theresa May probeert als voormalige partner het absolute vijanddenken te weerstaan – tegen al die andere Eton Boys van haar eigen partij in.

Zij is de enige volwassene in haar eigen regering.