Filosoferend en improviserend vat presentator Stephan Sanders maandelijks Brainwash Radio samen, de maandelijkse nieuwsanalyse van Human op NPO Radio 1. Deze keer over thuisgevoel.

Ik denk dat we het in deze uitzending gehad hebben over de grenzen van het politieke, over de grenzen van de politiek. Waar wil je dat die grenzen liggen? Moet de politiek haar taken minimaliseren of juist maximaliseren? Jij hebt het gehad over populisten, Bastiaan Rijpkema. De populist wil het volk in een machtige beweging belichamen, het volk zelf zijn.

De populist heeft uit het volk, uit alle lichamen van het volk, één lichaam gekneed. En de populist weet precies wat dat lichaam wil: eenheid en thuisgevoel. Dat thuisgevoel komt vaak terug. Het lijkt bijna een recht geworden te zijn. Het recht om je thuis te voelen in Nederland. Dat is nogal een groot recht. Dat je je niet alleen thuisvoelt in je eigen clubje, of bij je familie, maar waar je ook gaat of staat.

Gevestigde Nederlanders vinden dat ze daar recht op hebben. En tegelijk zagen ze het straatbeeld veranderen, de afgelopen 30 tot 40 jaar. Ze verloren het gevoel zich thuis te voelen in hun eigen land. Migranten en hun nazaten voelen zich niet thuis, omdat ze het land onvoldoende eigen hebben kunnen maken. Of ze vinden dat Nederland te weinig rekening met hen houdt. Het gevolg is dat niemand zich meer thuisvoelt in dit land.

Ik las een mooi interview met socioloog Jan Willen Duyvendak in de Volkskrant. De vraag of je je hier thuisvoelt, is een klassieke vraag die het Sociaal Cultureel Planbureau aan Nederlanders stelt. Volgens Duyvendak is het een verkeerde vraag, omdat de vraag "suggereert dat een land een familie is waarbij iedereen hetzelfde moet zijn. En als mensen dan niet op je lijken, word je nukkig en wrokkig en voel je alles als een aanslag op jezelf en op jouw manier van leven. Dat is logisch als het gaat om je eigen familie, je eigen gezin, maar in hoeverre kun je eisen dat je je thuis voelt in je buurt of in een land?"

En toch lijken we massaal dat recht te willen claimen, het recht om je thuis te voelen. Psychologen noemen dat een Sense of Entitlement. Het gevoel dat je ergens recht op hebt, wordt een Sense of Entitlement Complex genoemd. Het is een bijna narcistisch complex: juist jij hebt recht op iets.

En dat brengt me ook bij jouw bijdrage, Gawie Keyser. Jij had het over de film Fences, die in het Amerika van de jaren 50 gesitueerd is en waarin hoofdrolspeler Danzel Washington juist alleen het minimale aan zijn zoon geeft. Kost, inwoning en een rechtvaardige behandeling. Maar liefde geeft hij zijn zoon niet.

En dat terwijl wij tegenwoordig leren dat onvoorwaardelijke liefde tot het minimumeisenpakket behoort dat je als kind van je ouders kunt verwachten. Elk kind is het liefste kind op de hele wereld en heeft recht op die liefde. Dat vind ik zo interessant aan Troy, de vader die door Washington gespeeld wordt. We kennen allemaal het soort jaren 50 vader, of grootvader. We kennen dat mantype.

Je kunt met de pedagogiek van nu zeggen dat het te weinig was, wat ze hun kinderen gaven. Dat je moet spelen met je kinderen, dat je moet vaderen. Daar ben ik het ook mee eens, maar die liefde voor hun kinderen was waarschijnlijk gewoon afwezig, bij die hardwerkende mannen. Ze waren bezig de kost te verdienen. Zoals Troy een hardwerkende vuilnisman is, voor 65 dollar per week.

En heel misschien kunnen we dat wel doortrekken naar minderheidsgroepen. Naar transgenders, homo's en moslims, om bij jouw bijdrage uit te komen, schrijver Niña Weijers. Dat je soms simpelweg moet zeggen: er hoeft niet van ons te gehouden te worden, als we maar gerespecteerd en rechtvaardig behandeld worden. Zoals Troy zijn zoon behandelde. Dat je meer niet kun vragen. Uiteindelijk is dat misschien wel de kwestie hier. Als je die politieke verlangens heel persoonlijk maakt, voed je dan geen onrealistische verwachtingen?

'Het persoonlijke is politiek', dat was in de jaren 70 de grote strijdkreet van het feminisme. De vraag is of dat zo is en of de overheid daar voor moet zorgen. Dat is ook mijn vraag aan jou, Niña Weijers. Jij hebt het gehad over een gelijkere verdeling van orgasmes tussen mannen en vrouwen. Het lichaam is uiteindelijk het enige dat je hebt. Je hebt er ook maar één van. Dus, dat je je thuis wilt voelen in je eigen lichaam, dat lijkt me niet teveel gevraagd. Maar of de overheid daar dan voor moet zorgen?

meer weten?

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door presentator Stephan Sanders in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Human op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.