Filosoof Stine Jensen: wie leert ademen, merkt dat het hart opengaat

ADEM IN.

Wie de thermometer diep in de billen van de tijdgeest steekt, ontdekt dat velen van ons tegenwoordig wel een of andere lichamelijk mentale training doen. Een vriend van mij doet aan transcendente meditatie. Die zegt nu: 'TM is de bom!' Een collega is onlangs als boeddhist uit de kast gekomen. Die zet nu achterop zijn boeken: 'is filosoof en boeddhist.' En terwijl de tijdschriftenmarkt in elkaar dondert, floreren Happinez en Flow als nooit tevoren.

Het nationaal voetbalelftal warmt tegenwoordig op met de zonnegroet. Echt waar. En Michelle Obama heeft met een let's move-campagne alle Amerikanen aangemoedigd om aan yoga te gaan doen. Ze wil dat de Amerikanen van obesitas afkomen. Ze denkt dat yoga de oplossing is. En in Groot-Brittannië, daar is een onderzoek geweest, naar welk land van Europa het kwaadst is, en toen kwamen zij uit op één. Daar hebben ze een maand van de mindfulness geïnstalleerd.

Kortom, iedereen doet tegenwoordig wel iets aan yoga, mindfulness of spiritualiteit. En ik ben heel benieuwd naar de aantrekkingskracht ervan. Waarom doen mensen dit? Wat hebben ze nodig?

Ik zei al, iedereen... Dus jij vandaag ook. Want ik wil je vragen om even
de ogen te sluiten en de billen goed achterin de stoel te zetten. Beide voeten op de grond. En je mag de ogen sluiten. Leg je handen losjes in de schoot. Je schouders mag je ontspannen. Kin ietsje ingetrokken. En terwijl je zo ontspannen zit, wil ik je vragen om gewoonweg je ademhaling te volgen. Je hoeft hem niet te veranderen, alleen maar te volgen. En kijk eens hoe die ademhaling is. Is die hoog, laag? Hoe zit je erbij? Probeer nu of je de ademhaling iets dieper kunt maken. Of je de ademhaling naar de buik kunt krijgen. Dan mag je nu de ogen weer openen en even heel diep zuchten.

Welkom terug. Nu je zo ontspannen bent, hoop ik, een beetje, durf ik wel een bekentenis aan. En dat was dat ik aanvankelijk behoorlijk sceptisch was over deze hype van yoga en mindfulness. Maar ik ben om. Ik was sceptisch, maar dat is ook eigen aan mijn beroep. Ik ben filosoof. Natuurlijk ben ik sceptisch! Ik leef van de vraag. Als iemand mij iets vertelt, zeg ik: ja maar... Ik heb mijn mond al open als iemand me iets vertelt: ja maar.

Ik had een prachtig boek gelezen van Colin Campbell: The Easternization of the West. Die had er ook al op gewezen dat we in een soort hype zitten. We hebben namelijk drie grote golven van wat je wel zou kunnen noemen de 'veroostersing van het Westen'.

De eerste golf was de jaren 60, dat waren de hippies. The Beatles hadden een goeroe in India. Woodstock opende met een grote yoga-oefening.

Bij de tweede golf in de jaren 90 las iedereen De Celestijnse Belofte van James Redfield. De boodschap was: toeval bestaat niet. Mijn moeder kocht een kristallen pendel. Het werd een beetje gezien als new age, iets voor zwevers.

Maar nu hebben we de derde golf, zegt Campbell. En daar doet iedereen eigenlijk iets met yoga. Yoga is al lang niet meer slowmotion aerobics voor middenklasse vrouwen. Maar we beleven het spiritueel. En er zijn hele goede redenen waarom we het doen, zegt hij. Het westerse denken heeft zichzelf uitgeput. Het kritisch rationalisme is waardevol, maar eigenlijk kan het je niet gelukkig maken. Daarom zoeken veel mensen hun heil in het Oosten.

Mij overkwam ook iets op een dag, waardoor ik dacht: ook ik heb iets nodig. Het denken helpt mij niet meer. Ik ging namelijk door mijn rug. Ongeveer vijf jaar geleden kreeg ik midden op de dag een ongelooflijke pijnscheut in mijn rug. Ik moest gaan liggen en kon me niet meer bewegen. Ik kon mij gewoon niet meer bewegen, ik had pijn.

En op dat moment ging de telefoon. Ik pakte de telefoon en iemand zei: 'Hallo, ik ben van De Wereld Draait Door. Eva Jinek en Bram Moszkowicz zijn uit elkaar, heb jij tijd om vanavond naar de studio te komen?'

'Wat? Wat zeg je?'

'Eva Jinek en Bram Moszkowicz zijn uit elkaar, heb jij tijd om vanavond
naar de studio te komen?'

Ik dacht: ja natuurlijk heb ik tijd, DWDD is aan de telefoon. Maar ik kan me niet bewegen. Ik kan helemaal niet naar DWDD. Ik hoorde mezelf meehijgen met die redacteur en ik dacht: Er móet iets veranderen. Ik moet ook iets gaan doen. Ik had het ook druk.

Als iemand aan mij vroeg: hoe gaat het, dan was mijn standaardantwoord: 'Goed, maar druk.' Ik had twee banen, bij elkaar een 60-urige werkweek. En een dochter. Ik holde van hot naar her. Natuurlijk ging ik door mijn rug.

Ik ben toen om advies gaan vragen. Ik ben naar een Amerikaanse goeroe
gegaan. Sommigen vinden het woord goeroe al eng, maar ja, ik moest wat. Die Amerikaanse goeroe zei tegen mij: 'Weet je wat jij moet gaan doen, je moet gaan ademen. Je moet weer leren ademen. En weet je wat je ook gaat doen? Je gaat je ritme doorbreken. Jij gaat een tijd lang om half vijf 's ochtends opstaan, dan ga je een koude douche nemen, en dan ga je naar Sadana.'

Sadana is het ochtendritueel voor yogi's. Ze doen dat tussen vijf en zeven. Ze doen dat omdat dat the magic hour wordt genoemd. Het licht is dan zo sterk – de kosmos, de energie – dat je daarvan opknapt. Sadana is als een mentale stofzuiger. Daarna ben je leeg en kun je weer verder, onbelast het leven in. Ik dacht, weet je wat, ik doe het gewoon. Why not. Door je rug gaan is ook niet alles, en ik wilde iets veranderen. Dus ik deed het. En alleen al die ervaring was heel bijzonder.

Wie om half vijf 's ochtends door de stad fietst op weg naar Sadana in Amsterdam, die ziet een Amsterdam dat je anders nooit ziet. Er is een soort schaduweconomie aan de gang. De Wallen, daar was volop economie. Mensen die dronken het café uit kwamen waggelen. Die zijn eigenlijk ook op zoek naar verlichting van de geest. Mensen die al naar hun werk gaan. Wat Ramses Shaffy ook beweerde, het is niét stil in Amsterdam.

En het mooie is: ik knapte op. Ik ging mij beter voelen, vitaler. Er waren zelfs mensen die tegen mij zeiden: 'Hé Stine, je ziet er goed uit. Gaat het wel goed met je?'

Het werkte voor mij. Ademen werkte, yoga hielp. Dus ik ben om. En eigenlijk begrijp ik wel waarom zoveel mensen het nu doen. De tijd vraagt er ook om. Wel eens een ritje door Amsterdam gemaakt? Het is een hele uitdaging om rustig te blijven, om ontspannen te blijven. Voor je het weet,
word je uitgescholden, loop je iemand in de weg. Er zijn ook veel andere redenen waarom we in een tijd leven waarin het helpt, waarin we het nodig hebben.

Voortdurend apparaten, afleiding is overal. We worden gewoon constant afgeleid. En ja, we zijn individuen. Er is veel eenzaamheid in de samenleving. Mensen zijn ook op zoek naar verbinding. Er is stress. Er is een 24-uurseconomie die ons draaiend wil houden, druk, druk, druk. Geen wonder dat mensen behoefte hebben aan rust.

En natuurlijk kun je sceptisch zijn. Je kunt zeggen: ah, commercie. Google doet ook aan mindfulness. Maar ik zie liever de M van
mindfulness aan de horizon verschijnen, dan die van McDonald's. Want ademen helpt. Yoga betekent letterlijk: je verenigen. To unite. En wie leert ademen, merkt dat het hart opengaat. En als onze tijdgeest ergens om vraagt, is het wel om een open hart.

Nu denk je misschien: Dat is leuk en aardig, in je eentje op een matje zitten en een beetje ademen. Hoe helpt dat anderen? Maar ik zeg je: door te ademen, ga je je verbinden met anderen. En dat komt omdat je in contact komt met het hart.

Ik wil een bizar voorstel doen. Het is eigenlijk een beetje een politiek voorstel. Ik heb een dochter van vijf. En ik wens haar toe dat zij opgroeit in een samenleving waarin zoiets als ademen, bewustwording, niet een buitenschoolse activiteit is. Waarin het geïntegreerd is in hoe zij opgroeit, hoe zij leeft. Geïntegreerd in het schoolsysteem.

Daarom kom ik met het volgende voorstel: Laten we iets raars doen. Laten we in dit rijke, boze mopperlandje, een staatssecretaris aanstellen voor yoga, filosofie en mindfulness. En ik denk niet dat dat alles gaat helpen. Maar deze staatssecretaris kan beginnen om het te introduceren op alle scholen. Ademen. Bewustwording. En ook al gaat dat misschien niet alle wereldproblemen oplossen, ik weet heel zeker dat het wel gaat helpen.

ADEM UIT.