We nemen de man als norm, en dat is levensgevaarlijk voor vrouwen

Het is een wijdverspreid vooroordeel dat voor iedereen gevolgen heeft: de man die als norm wordt genomen voor de gehele mensheid. Het merendeel van alle verzamelde data ter wereld op het gebied van economie, geneeskunde en stadsplanning is verzameld met het mannelijke lichaam en de mannelijke levensstijl als ijkpunt. Dit heeft ernstige gevolgen voor het verzamelen en analyseren van data.

Het houdt in dat bijna alles ter wereld – van je werkplek, tot het vervoer waarvan je gebruik maakt, tot je telefoon en je apps – de man als uitgangspunt heeft. Dat betekent dat veel dingen op je werkplek of in de gezondheidszorg niet altijd even geschikt zijn voor vrouwen. Dat noem ik de genderdatakloof. Heel belangrijk bij die genderdatakloof, is dat het niet met opzet gebeurt. Het is geen samenzwering van een club geniepige vrouwenhaters die zeggen: 'We verzamelen lekker geen data over vrouwen, kijken wat er gebeurt.'

Zo is de genderdatakloof niet ontstaan. Het komt voort uit een manier van denken die eeuwen teruggaat. We zijn ons er niet van bewust dat we zo denken. Deze manier van denken is gebaseerd op een goede vriend van me: Standaardmens. De slechtste superheld aller tijden, omdat hij iedereen hoort te vertegenwoordigen. Maar dat lukt hem niet. Omdat hij een man is. Een witte man die zo'n 70 kilo weegt. Waar Standaardmens toe leidt is dat alles prima voor je werkt als je hem bent. Anders niet.

Standaardmens is al onder ons sinds Aristoteles. Die stelde in de 4e eeuw voor Christus in een geschrift over het ontstaan van diersoorten, dat het een afwijking is als er vrouwelijk nageslacht ontstaat. De vrouw werd gezien als een misvormde man. Maar hij stond wel toe dat de vrouwelijke soort mocht bestaan, vanwege haar nuttige rol in de voortplanting. Bedankt, Aristoteles. Fijn dat we mogen bestaan.

Door naar de Renaissance met zijn medische afbeeldingen. Opnieuw was de vrouw daar een man, maar binnestebuiten gekeerd. De eierstokken waren vrouwelijke testikels. De baarmoeder was de vrouwelijke balzak. De vrouw was eigenlijk een soort mislukte man. Als reden werd aangevoerd dat vrouwen te weinig 'vitale warmte' hadden, een te koud lichaam. Daarom bevonden onze geslachtsorganen zich in ons lichaam, terwijl mannen zo 'warm' waren dat hun genitalieën buiten hun lichaam hingen, 'zoals het hoort' bij de mens. Je kunt natuurlijk ook stellen dat de vrouwelijke geslachtsorganen zich veilig ín het lichaam bevinden, terwijl mannen té warm zijn en die organen daarom wel diep moesten zakken, tot buiten het lichaam. Maar in de Renaissance dachten ze daar anders over. Ook toen was de man de norm.

Dit is tot de 20ste eeuw zo doorgegaan. Toen was er een beroemde Zwitserse architect, Le Corbusier. Hij bedacht een revolutionair bouwkundig concept: dat gebouwen rond mensen moesten worden ontworpen, dat we de mens als maat moesten nemen bij het ontwerpen van gebouwen. Alleen was dat niet de menselijke maat, maar de mannelijke maat. En wel die van een Britse politieagent van 1 meter 83. Echt. Ik ben Britse, maar dit komt van Le Corbusier, dus je moet bij hem zijn – alleen is hij dood. Maar voor hem was een Britse politieman dus de maat der dingen. Er heeft wel iemand gesuggereerd ook naar vrouwelijke agenten te kijken, maar hij wees het vrouwenlichaam af als bron van maatvoering bij een gebouw. Vrouwen zijn niet harmonieus genoeg.

Ik weet zeker dat je nu denkt: 'Maar dat is heel lang geleden. Nu denken we niet meer dat vrouwen te onharmonieus zijn om rekening mee te houden als we iets ontwerpen.' Dat is heel lief. Fijn dat je mijn lichaam niet te raar vindt. Helaas denken veel ontwerpers en medisch onderzoekers er anders over.

Neem auto's: die worden nog steeds ontworpen met Standaardmens als basis. De crashtestdummy die al tientallen jaren gebruikt wordt, is een doorsneeman. Dat houdt in dat hij te groot en te zwaar is, en ook anderszins verschillend, en dus niet goed werkt voor vrouwen. Dat is niet het enige probleem: ook zijn veiligheidsriemen niet berekend op borsten. Vanwege de crashtestdummy zijn autostoelen vaak te hard voor vrouwen. Daarmee bedoel ik dat ze vrouwen katapulteren bij een botsing, omdat ze voor een zwaarder gewicht ontworpen zijn. Vrouwen moeten verder naar voren gaan zitten om bij de pedalen te kunnen. Daardoor bevinden ze zich buiten de standaard zitpositie die Standaardmens heeft, met meer risico bij een frontale botsing.

Al met al lopen vrouwen 47 procent meer kans op ernstige verwondingen en 17 procent meer kans om te overlijden bij een auto-ongeluk dan een man. Het goede nieuws is dat de EU in 2015 eindelijk besefte dat er vrouwen bestaan. Hoera, al ging het eigenlijk om iets anders. Ze beseften dat er 'verkleinde mannen' bestaan. Dus zo'n dummy is er nu ook. Maar vrouwen zijn natuurlijk geen verkleinde mannen. En de 'doorsnee-man-pop' wordt nog steeds als basis gebruikt. De 'verkleinde man' wordt nu in één van de vijf verplichte tests gebruikt. Niet bij alle vijf. Alleen voor rare mensen. En alleen op de passagiersstoel. 'Verkleinde mannen' kunnen nu dus absoluut veilig op de passagiersstoel zitten. Maar beter niet aan het stuur, want daar zijn geen data over.

Standaardmens bestaat ook nog in de gezondheidszorg. Dat is ongelooflijk: je zou denken dat onderzoek op lichamen ook vrouwenlichamen behelst. Nee dus. Vrouwenlichamen zouden te ingewikkeld zijn om te meten. Toen ik ernaar vroeg, lieten medisch onderzoekers me weten dat de menstruatiecyclus invloed heeft op de uitslagen. Ja, natuurlijk, en precies daarom moet je die ook bestuderen, toch? Tot nu toe zijn er hormonale invloeden bekend voor antihistaminica, antipyschotica, antidepressiva en anti-aritmica.

Vrouwen hebben meer kans op hartritmestoornissen door medicatie, juist omdat die niet op vrouwen getest wordt. En dan met name in de eerste helft van hun cyclus. Je zou denken: bestudeer dat voor je een medicijn op de markt brengt. Maar: te ingewikkeld, dus negeren we het. De realiteit blijkt te complex voor de medische wetenschap. Vrouwen zitten te ingewikkeld in elkaar. Daarnaast is me ook gezegd: 'Oké, we snappen wat je bedoelt. Voortaan beginnen we met mannen en als we iets interessants tegenkomen bij de Standaardmens, dan voegen we vrouwen toe. Dan kijken we of het bij 'de rare mensen' ook werkt.'

Het probleem daarmee is dat sommige dingen niet bij mannen werken, maar wél bij vrouwen. Er is bijvoorbeeld celonderzoek gedaan. Cellen hebben, zoals je weet, geen menstruatiecyclus. Dat is dus geen excuus. Toch nemen we, bijna zonder uitzondering, nog steeds mannencellen en geen vrouwencellen. Maar dit onderzoek werd zowel op mannen- als op vrouwencellen uitgevoerd. Beide werden eerst aan oestrogeen blootgesteld, en daarna aan een virus. De mannelijke cellen konden het oestrogeen niet inzetten tegen het virus, de vrouwelijke wel. Dat ontdek je dus niet als je standaard eerst begint met mannen en pas vrouwen erbij neemt als je een interessant resultaat vindt.

Als je mannelijke en vrouwelijke cellen of lichamen niet apart bestudeert om genderspecifieke data te verzamelen, is dat een verspilling van tijd en geld. Want je gaat aan eventuele verschillen voorbij, en denkt dat die cellen onvoorspelbaar zijn. Dat gebeurde bij onderzoek naar stamcellen uit spierweefsel. Onderzoekers merkten tot hun verbazing dat die totaal onvoorspelbaar was. Maar dat was niet zo. Alleen zetten mannelijke cellen niet aan tot regeneratie, tot herstel, en vrouwelijke wel. Een enorme tijd- en geldverspilling aan dat regerenatieonderzoek was voorkomen als het genderspecifiek was gedaan. Heel simpel, maar we doen het nog steeds niet.

Waar ik mee wil afsluiten, is een plan, dat we met z'n allen moeten gaan uitvoeren. Het is in wezen een moord. Op Standaardmens. Echt een enorme schurk. Het is 2020 en Standaardmens maakt al tientallen jaren vrouwelijke slachtoffers. Tijd dus dat we hem de nek omdraaien. Dat verdient hij.