De grote uitdaging van nu? Het einde van de wereld

Het grootste probleem waar de moderne mens zich voor gesteld ziet, is niets meer of minder dan het einde van de wereld.

2017 schetst een somber beeld. Met Donald Trump aan de macht in de Verenigde Staten, de vluchtelingencrisis die voortduurt, de bombardementen op Jemen, het hoogste aantal bosbranden ooit (van Canada tot Kroatië) gedurende de zomer, de vele orkanen, de mogelijkheid van een wereldwijde ecologisch ramp, het groeiende rechtsextremisme en de hang naar autocratische regimes.

Voor het eerst in de geschiedenis zouden we het idee kunnen krijgen dat het einde van de wereld nabij is. The New Yorker publiceerde een artikel over Doomsday-voorbereidingen door de superrijken. Peter Thiel die burgerschap aanvraagt in Nieuw-Zeeland, Elon Musk die verder bouwt aan zijn droom om Mars te koloniseren. Dat komt voort uit het feit dat de rijken der aarde weten dat de wereld ten einde komt.

Ik wil een enigszins ander perspectief aandragen, dat van de Franse filosoof Maurice Blanchot. Hij schreef een boek met de geniale titel De Apocalyps is Teleurstellend. Zijn visie kan ons hoop geven en een mogelijk antwoord zijn op het einde van de wereld dat we voor ons zien. Blanchot schreef deze tekst in 1964, en het gaat over de Bom met een hoofdletter B. Blanchot draagt een thesis aan die vandaag nog steeds waarheid is, nu er niet alleen de dreiging van de bom is, maar ook de dreiging van een ecologische ramp, en de dreiging van een permanente staat van uitzondering (waarbij overheden een crisis als excuus gebruiken om hun macht te vergroten).

Door de dreiging van de atoombom ziet de mensheid zichzelf voor het eerst als totaliteit. Want als de bom ontploft, all of us will be fucked. Niet slechts iemand in Amsterdam, of iemand in Kroatië is dan het haasje, maar de hele wereld zal verdwijnen. Waarom is de apocalyps dan teleurstellend volgens Blanchot? Omdat we iets zullen verliezen, deze totaliteit, die we nog steeds niet succesvol hebben opgebouwd.

Waarom is dat dan iets dat ons hoop kan bieden? Omdat de enige manier waarop we iets kunnen stoppen dat vandaag onvermijdelijk lijkt - met Donald Trump aan de macht in de VS, met Viktor Orbán in Hongarije en Sebastian Kurz in Oostenrijk, met alles wat er nu in de wereld gebeurt - is door vandaag iets te bouwen wat we morgen kwijt zouden kunnen raken.

Dat betekent dat we vandaag ons moeten richten op het bouwen van een wereldwijde gemeenschap. Dat probeert Naomi Klein te doen met The Leap, en wij proberen dat met DiEM25. De eerste stap is het creëren van een radicaal internationalisme, een beweging die landsgrenzen overstijgt. De enige manier waarop de apocalyps niet teleurstellend zal zijn, is als we er in slagen om de totaliteit en de wereldwijde gemeenschap te creëren die we op het punt staan te verliezen.