De grootste nachtmerrie van de mens is ook zijn oudste: te worden opgegeten. Ooit, toen we ons eten nog uit de natuur haalden, was het eten of gegeten worden. Daar hoeven we ons tegenwoordig geen grote zorgen meer over te maken. De mens eet. De mens wordt niet gegeten.

Maar gegeten worden... De angst ervoor zit zo diep ingebakken in ons DNA dat ze tot de levendigste verbeeldingen spreekt. Vraag kleine kinderen maar wat de monsters onder hun bed doen als ze niet met een aanloop hun bed induiken. Of kijk naar de grote mensenvariant: de monsterfilm. Haaien, slangen, wolven, maar ook fantasierijker monsters als aliens en dinosaurussen; allemaal spelen ze de rol van het roofdier dat ons zonder mededogen te grazen neemt.

Maar het meest angstaanjagende roofdier blijft ook in films de mens. Geen groter horror dan een kannibaal. Kevin Toma schreef een tijd geleden een interessant stuk in de Volkskrant over de vraag waarom de (film)kannibaal ons zo fascineert. 'De kannibaal is misschien wel de menselijkste van alle monsters', want 'het eten van mensenvlees is het enige wat de beschaafde mens van de kannibaal onderscheidt', stelt hij.

Er is inderdaad weinig angstaanjagender dan de plotselinge transformatie die Hannibal Lecter (gespeeld door Anthony Hopkins) ondergaat als FBI-agente Starling (Jodie Foster) hem onder druk zet. Hij is gekooid en ja, misschien wel gestoord. Maar hij is een mens. En plotseling verandert hij in een gulzig roofdier (toegegeven, met een goede smaak. De favabonen en chianti klinken als een uitstekende combinatie met mensenlever). Zowel Starling als het publiek van Silence of the Lambs blijven ontzet achter.

De tekst loopt door onder de video.

Toch is de enige echte kannibaal die ik ooit heb gezien - al was het op tv - verre van angstaanjagend. In de documentaire Keep the River on Your Right vertellen filmmakers David en Laurie Gwen Shapiro (broer en zus) het verbijsterende verhaal van Tobias Schneebaum. Schneebaum was een kunstschilder uit New York die in 1955 de nog onontdekte jungle van Peru in trok. Hij was op zoek naar inspiratie in de woeste natuur en evenzo woeste inheemse Indianenstammen.

Vrijwel onvoorbereid liep hij diep de jungle in. Daar vond hij leden van de Amarakaire, een stam Amazone-indianen. Ze hadden waarschijnlijk nog nooit een blanke gezien hadden, maar hij werd liefdevol in de stam opgenomen. Maandenlang leefde Schneebaum daarna als een Amarakaire. En daarbij heeft hij op een moment zelfs mensenvlees gegeten, want de Amarakaire waren kannibalen.

Tot hun verbazing komen de filmmakers erachter dat Schneebaum nog leeft. En dat niet alleen: hij woont weer in New York. Ze bellen hem op en hij wil wel meewerken aan hun film. De kannibaal uit de Amazone blijkt een frêle oude man, een gevoelig kunstliefhebber, warm, timide en af en toe een beetje verwijfd. Niet wat je ervan verwacht, zullen we maar zeggen.

Tekst loopt door onder de video.

Keep the River on Your Right laat zien dat de grens tussen wat normaal is en wat niet gemakkelijk kan worden opgerekt. Mochten we als mensheid met ons immer groeiende aantal er op een dag niet in slagen onszelf met andere soorten te voeden, dan zal de rust van korte duur zijn. Zoals Bertolt Brecht schreef: 'Erst kommt das Fressen, und dann kommt die Moral.'