Waarom je de kiezer beter om zijn mening kunt vragen, dan om zijn expertise

De wereld is steeds complexer geworden. Overal zijn inmiddels experts voor en daar maken we graag gebruik van. Dat je graag warm wilt douchen weet je zelf het beste, maar als de cv-ketel niet werkt bel je de loodgieter. Je verwacht niet dat de loodgieter aan jou gaat vragen wat de oplossing is. Hij is de expert.

In de politiek lijkt de beweging omgekeerd. Waar we vroeger vertrouwen hadden in onze politieke vertegenwoordigers, meestal van onze eigen zuil, schrikken we nu niet meer als zij een beroep doen op onze kennis van macro-economie, ingewikkelde handelsverdragen of de organisatie van zorginstellingen. Zullen we de gulden weer invoeren? Gewoon 'ja' of 'nee', huppakee. Iedereen kan het.

We schrikken ons een hoedje als Donald Trump niet meer weet of een sterke dollar nou goed of slecht voor de Amerikaanse economie is – je wilt belangrijke beslissingen niet overlaten aan iemand die van toeten noch blazen weet. Toch kiezen we zelf, bij stemwijzers of referenda, zonder blikken of blozen de 'beste' oplossing voor de meest uiteenlopende complexe problemen. Maar dat we steeds vaker met dit soort vragen geconfronteerd worden, wil natuurlijk nog niet zeggen dat we ineens overal verstand van hebben gekregen. Wat het beste werkt, is geen kwestie van politieke voorkeur, maar iets wat je moet onderzoeken.

Net als zovelen, wil ik graag betaalbare zorg voor iedereen, waarbij de lasten niet onevenredig op de schouders van chronisch zieken terecht komen. Daar hoef ik niet over te twijfelen. Maar of we hiervoor het eigen risico moeten afschaffen, is eigenlijk een vrij complexe vraag. Hier hebben we meer aan wetenschappelijk onderzoek, dan aan politieke meningen.

Plato dacht dan ook dat je het besturen van een staat – net als het besturen van een schip – het beste kan overlaten aan iemand die er verstand van heeft, en niet moet laten afhangen van wat de meerderheid wil. Er zijn inderdaad veel terreinen waar we meer hebben aan expertise, dan aan de stem van het volk. Toch zijn we op één terrein de expert bij uitstek: onze eigen voorkeuren. Vraag de kiezer daarom vooral wat hij wil en niet hoe het moet.

P.S. Mocht de loodgieter toch aan jou vragen hoe de ketel gerepareerd moet worden, wees niet gevleid, maar bel een ander!