Je kunt er op wachten. De oeverloze discussie over de vraag wie de 'echte moslim' is en wat de 'echte islam' inhoudt die telkens losbarst nadat er een walgelijk geweldsdelict is gepleegd door een islamitische dader. Bij 'islamitische dader' gaat het al mis en volgen er nu onvermijdelijk steeds verder escalerende scheldkanonnades op Facebook en Twitter.
De twee variaties op het vraagstuk welke moslim we moeten aanwijzen als de 'echte' zijn als volgt.
- Dader X is geen echte moslim, want in de koran staat dat moslims geen onschuldigen mogen doden. De slachtoffers van de aanslag door dader X waren onschuldig, dus de dader was geen echte moslim.
- In dader X toont zich de ware aard van de moslim. In de koran staat dat ongelovigen moeten worden gedood, de slachtoffers van dader X waren ongelovigen, dus dader X is een echte moslim. Moslims die geen zelfmoordaanslagen plegen zijn geen 'echte moslims'.
Redenering 1 zie ik meestal terug bij moslims en bij wat we voor het gemak even 'linkse mensen' noemen. Redenering 2 vind je meestal terug bij terroristische organisaties zoals IS en, ironisch genoeg, ook bij wat we voor het gemak 'rechtse mensen' noemen.
Er is - volkomen terecht - al meer dan genoeg geschreven over hoe houding 2 de terroristen precies in de kaart speelt en hoe houding 1 getuigt van een naïviteit die grenst aan wereldvreemdheid.
Deze column gaat over de misdaad tegen de taalfilosofie die ten grondslag ligt aan beide redeneringen.
Zonder dat ik ook maar iets afweet van de koran kan ik toch met zekerheid zeggen dat beide redeneringen onzinnig zijn. Dit komt doordat gebruikers ervan dezelfde cruciale fout maken: ze hebben geen idee hoe taal werkt.
Neem bijvoorbeeld het woord 'onschuldig'. Wat iemand die kinderen opblaast bij een popconcert verstaat onder onschuldig verschilt van wat een doorsnee persoon eronder verstaat. Simpelweg zeggen 'het slachtoffer was onschuldig dus de dader was geen moslim' is daarmee nonsens.
Het omgekeerde argument is eveneens ontoereikend, maar om een iets fundamentelere reden. Waar de brave borsten van redenering 1 over het hoofd zien dat definities van schuld en onschuld per persoon, regio en religieuze stroming verschillen - kortom contextgebonden zijn - begaan aanhangers van redenering 2 vaak een extra denkfout.
Niet alleen missen de extremisten dat betekenis van termen niet universeel is, zoals in het geval van 'onschuld', maar daarnaast zijn de extremisten van redenering 2 selectief blind voor alle niet-gruwelijke teksten. Ze verpakken hun extremistische interpretatie juist als kritiek op selectieve blindheid van moslims voor de gruwelijkheid van de koran. In de ogen van de extremist geldt, hoe gruwelijker de tekst, hoe 'echter' hij is.
De tekst gaat verder onder de foto.