'Ik sterf liever rechtop dan dat ik moet leven op mijn knieën', zei Charlie Hebdo oud-hoofdredacteur Stéphane Charbonnier voor de aanslag op het satirische weekblad. Met eenzelfde vasthoudendheid zijn denkers als Socrates en Thomas More bereid geweest te sterven voor het pure idee: voor de consistentie tussen werk en leven, theorie en praktijk.

De dood als filosofie
Een aantal filosofen hebben de dood niet alleen geaccepteerd door het onderdeel te maken van hun leven, maar hebben zelfs hun stervende lichamen gebruikt als onderdeel van hun filosofie.

Socrates koos ervoor te sterven
De eerste grote filosoof van het Westen, Socrates, is ook de eerste martelaarsfilosoof. Hij maakte een uitzonderlijke keuze toen hij werd aangeklaagd voor goddeloosheid en het corrumperen van de jeugd. De Atheners vroegen hem te stoppen met waar hij mee bezig was, anders zouden ze hem ter dood veroordelen. Ieder ander zou dan stoppen en blijven leven, maar Socrates maakte de bijzondere keuze om te sterven voor zijn ideeën.

Niet veranderen
In de rechtbank zei hij tegen hen: 'Jullie hebben het mis, ik heb de jeugd niet gecorrumpeerd. En ik ga mijn leven en de missie die ik in deze stad heb niet veranderen.'Dat feit heeft de geschiedenis van de Westerse filosofie vormgegeven. De filosofie van de dood is onderdeel geworden van de Westerse filosofische traditie.

Meest invloedrijke keuze
In zekere zin heeft de dood van Socrates het model bepaald dat we later zien bij Hypatia, Giordano Bruno, Thomas More en Jan Patočka. Zij hebben de neiging in hetzelfde patroon te vervallen en treden in het voetspoor van Socrates. Dat is waarschijnlijk de meest invloedrijke keuze die een filosoof ooit kan maken. De belangrijkste, de angstaanjagendste en de gedenkwaardigste keuze. Want je bewijst dat je het meent, je bewijst dat je klaar bent om te sterven.

Hoge prijs
Je betaalt de hoogste prijs. Dit is geen grap. Je neemt filosofie zeer serieus, serieuzer dan je jezelf neemt. Het punt is, zegt Socrates op een gegeven moment: 'Kijk, ik ga hoe dan ook dood. Ik ben 70 jaar oud, ik ben een oude man. Binnen een aantal jaar zal ik sterven, maar ik kies er voor om nu dood te gaan.'

Betekenisvol
Dus je hebt het natuurlijke feit van sterven, het natuurlijke feit van het leven. Om meester te worden van je eigen leven, besluit je wanneer, hoe en voor welk doel je sterft. Dat is wat het betekenisvol maakt. Jij bepaalt en jij beheerst deze dingen.

meer weten?

Mensen die bereid zijn te sterven voor een idee maken zoveel indruk op ons volgens Costica Bradatan, dat ze onze levens sterker beïnvloeden vanuit het graf dan toen ze nog leefden.