Eén op de vijf Nederlanders krijgt last van een depressie. Voor hen, en voor alle mensen in hun omgeving, schreef schrijver en muzikant Aafke Romeijn het boek Ga gewoon wat leuks doen. Om te laten zien dat je ondanks een depressie toch een fijn leven kunt hebben en hoe je je verhoudt tot iemand die depressief is. We spraken Romeijn over haar chronische depressie en vroegen haar het boek te tippen dat je nu moet lezen.

Al zolang muzikant en schrijfster Aafke Romeijn het zich kan herinneren, heeft ze last van ‘enge denk’, zoals ze het als kind noemde. “Ik was een jaar of vier, vijf, toen ik in een snackbar zag hoe iemand een frikandel speciaal bereidde, wat ik toen graag at. Ik had een nogal levendige fantasie en bedacht hoe mijn voorarm opengesneden zou worden, zoals je dat ook doet met een frikandel.  Van dat soort gedachten kreeg ik de kriebels, ik gruwde ervan, maar het lukte me niet om er niet aan te denken. Sterker nog: ik wilde er zo graag niet aan denken, dat ik aan niets anders kon denken. Ik reageerde daar zo sterk op, dat ik er flauw van kon vallen.”

Het zijn onder andere die angstgedachten die Romeijn op haar negende bij de huisarts doen belanden. “Ik sliep heel slecht en was zo gefocust op goed moeten slapen, dat slapen helemaal niet meer lukte. Ik kon tot 2 of 3 uur ’s nachts wakker liggen. Ik lag te zweten, te huilen, ik wist van ellende niet meer wat ik met mezelf aan moest.  Overdag ging ik me daar al over opvreten en ’s middags kreeg ik angstaanvallen omdat ik bang was dat ik die avond weer niet zou kunnen slapen. De huisarts wilde me slaappillen voorschrijven. Zo ging dat in die tijd. Mijn ouders vonden dat geen goed idee en zijn op zoek gegaan naar een therapeut.”

Aafke Romeijn is muzikant, schrijfster en journaliste. Ze studeerde compositie aan het Koninklijk Conservatorium en Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Ze is onder andere bekend van het nummer Alles Went, dat ze samen met Sef opnam. Van haar hand verschenen de boeken Concept M, Leegstand, 7B en Ga gewoon wat leuks doen. Dat laatste is ook als audioboek beschikbaar via Spotify. Op 30 oktober spreekt ze tijdens het Brainwash Festival.

Wanneer kwam je erachter dat die ‘enge denk’ samenhangt met een aanleg voor depressie?

“Dat was tien jaar later. Ik was 19 jaar oud, deed twee studies, woonde op mezelf en had net een hevige liefdesrelatie achter de rug. Ik had me er dapper doorheen geslagen en al mijn tentamens gehaald, toen ik aan het begin van de zomer helemaal instortte. Een depressie veroorzaakt ongerichte angst, zonder dat daar een aanleiding voor is. Ik was overal bang voor. Ik was bang om adem te halen, bang om te eten, bang om mijn voedsel te verteren, omdat ik daar geen controle over had, bang om naar de wc te gaan, bang om op te staan, bang om in bed te liggen. Elke normale handeling was eng. Ik ben teruggegaan naar mijn ouders, omdat ik niet alleen durfde te zijn. Ik durfde niet naar buiten, omdat ik bang was om flauw te vallen. En omdat ik zo bang was, viel ik ook veel flauw. Het was een vicieuze cirkel, waar ik met alleen therapie niet meer uitkwam. Ik moest naar een psychiater.”

Hoe was het om de diagnose depressie te krijgen?

“Dat kan ik me niet meer zo goed herinneren. Ik was zo ver van mezelf afgedreven dat het me niet meer zoveel kon schelen, als het me maar beter zou maken. Als een pil me beter kan maken, geef me die diagnose dan maar, zo dacht ik, want ik wilde er heel graag uitkomen. De inwerkperiode van de antidepressiva was geen pretje, omdat de klachten in eerste instantie erger worden. Na zes weken begonnen ze te werken, wat een heel gekke situatie was, omdat ik ineens weer kon functioneren en niet meer bang was. Het was alsof ik een hele tijd in een donkere kamer had gezeten en er weer licht binnenkwam.” 

Je bent chronisch depressief. Hoe ga je daarmee om?

“Mijn werk als muzikant is totaal chaotisch, daar heb ik weinig invloed op. Maar alles wat erbuiten valt, daar ben ik heel streng op. Ik zorg bijvoorbeeld dat ik niet twee avonden achter elkaar iets afspreek, omdat ik labiel word als ik twee uur minder slaap. Ik stelde regels op: regelmatig eten, gezond eten, regelmatig sporten, regelmatig slapen, vitamines in de gaten houden en zonodig bij slikken, grenzen bewaken. En natuurlijk al het medische: medicijnen slikken, bloedwaarden controleren en evalueren. Gewoon, wat een chronisch patiënt doet.”

Is dat voldoende om de depressies buiten de deur te houden?

“Nee, eens in de drie tot vijf jaar ben ik een jaar depressief. Dat is een hele verbetering, want vroeger was ik dat bijna permanent. Een depressie is bij iedereen anders. Ik functioneer zo’n jaar op minder dan de helft van mijn kunnen. Een dag of drie tot vier gaat het heel slecht, lig ik angstig in bed en neem ik kalmeringspillen. Het is echt overleven. Dan gaat het weer een week goed. Tenminste, echt goed gaat het niet, maar ik kan de dagelijkse dingen aan. Zo wisselt het elkaar af. We weten niet wat een depressie veroorzaakt, maar ik moet om eruit te komen bijna altijd de medicatie aanpassen of extra nemen.”

Je bent heel open over je depressies en schreef er een boek over, Ga Gewoon Wat Leuks Doen. Waarom kies je daarvoor?

“Ik wil herkenning creëren voor mensen die ook ziek zijn, en dan niet alleen de ziekte beschrijven, maar ook wat ik eraan doe om een fijn leven te hebben en hoe dat lukt. Anderzijds heb ik het boek geschreven om meer bekendheid te creëren bij omstanders, omdat ik vaak merk dat mensen die een depressie meemaken in hun omgeving het moeilijk vinden om te begrijpen wat er omgaat in het hoofd van iemand die depressief is.”

Wat moet je vooral niet doen, als mantelzorger?

“Proberen om een depressie op te lossen. Als je zegt: ‘Kom we gaan wandelen, dan voel je je daarna vast beter,’ dan veroorzaakt dat heel veel spanning. Het komt altijd uit een goed hart, maar de belofte dat je je dan beter zal voelen, wekt spanning op en de angst om teleurgesteld te raken en de ander teleur te stellen als het niet werkt. Blijf weg van te makkelijke adviezen of te simpele oplossingen. Het is voldoende om er te zijn en te luisteren. Neem iemand bij de hand en ga een stuk wandelen zonder er verwachtingen bij te hebben.”

Depressie is niet alleen donker en zwaar, maar ook mooi en waardevol, schrijf je. 

“Het doormaken van een depressie verbreedt je kijk op het leven en mogelijke gemoedstoestanden van mensen. Ik denk dat je ten diepste een meer empathisch mens wordt. Dat weegt natuurlijk niet op tegen het leed dat je doormaakt, maar ik denk dat je er in de goede momenten wel iets uit kunt halen.”

Wat haal jij eruit?

“Ik probeer niet te snel te oordelen over mensen, omdat je nooit weet wat er achter mensen schuilgaat, wat er door ze heen gaat en hoe erg dat voor ze is. Je kunt leed nooit met leed vergelijken. Hoeveel last iemand ergens van heeft, kun je niet aan de buitenkant zien en moet je dus ook niet aan de buitenkant beoordelen.”

Heeft het je ook veranderd als muzikant?

“Ik denk dat kunst beter wordt als het een empathische reflectie is. Ik ga in mijn kunst altijd op zoek naar personages die ver van me afstaan, om me dan toch in die personages in te leven. Ik zeg niet dat mijn kunst er beter door is geworden, want ik weet niet hoe het zou zijn geweest zonder de depressies, maar ik denk wel dat ik me door de depressies beter kan inleven.”

We vroegen je een boek te tippen. Je koos voor De Knetterende Schedels. Waarom?

“Het boek is geschreven door Roger Van de Velde, een schrijver en psychiatrisch patiënt die verslag deed vanuit psychiatrische instellingen. In De Knetterende Schedels beschrijft hij de compagnons de misère die hij ontmoet als hij opgenomen wordt voor een verslaving aan palfium, een pijnstiller. Het verhaal is fascinerend, ontluisterend, grappig en pijnlijk tegelijk. Een aanrader.”

Onder vrienden van HUMAN verloten we vijf exemplaren van De Knetterende Schedels. Kans maken op het boek? Reageer dan voor 17 november via deze link.