Gelukkig 2018!

Met een nieuw jaar komen ook de goede voornemens. Vaak zijn dat geplande veranderingen in ons gedrag die goed voor ons zijn: meer sporten, minder snoepen en meer tijd maken voor vrienden en familie. En toch blijkt het lastig om die goede voornemens vol te houden.

Eigenlijk is dat heel logisch, als je beseft hoe ons brein werkt. Ons brein heeft namelijk twee verschillende manieren van werken die van belang zijn voor ons gedrag. De vooraanstaande psycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman noemt dit systeem 1 en systeem 2. Systeem 1 is het snelle, automatische en emotionele denksysteem. Systeem 2 is logisch, traag, bewust.

Je ziet dat in allerlei keuzes terug, zoals de simpele vraag wat je vanavond gaat eten. Als je daar rustig over nadenkt, dan kom je wellicht tot een aantal ideeën. Een gezonde maaltijd, iets uit dat nieuwe kookboek dat je cadeau hebt gekregen of iets met de restjes die je nog over hebt van gisteren. Hele verstandige, goede ideeën voor de avondmaaltijd – typisch systeem 2.

De keuze wordt echter niet alleen peinzend achter je bureau gemaakt. Als je dezelfde vraag stelt terwijl je door de supermarkt loopt, zie je de voorgesneden groenten, de zak chips en de diepvriespizza liggen. Goede kans dat dan systeem 1 dan aan gaat. Systeem 1 kost weinig moeite en is eigenlijk de 'default' instelling van je brein. Systeem 2 kost veel meer moeite.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Foto: Nordwoods themes.

Terug naar de goede voornemens. Die voornemens bedenken we vaak weloverwogen: systeem 2 dus. De uitvoer van de goede voornemens is echter een zaak voor systeem 1. We kunnen niet de hele dag heel bewust logisch nadenken over wat we moeten eten; dat we niet moeten roken, et cetera. En systeem 1 vindt het maar knap lastig om in de supermarkt niet meer de diepvriespizza te pakken, maar de vegetarische hamburger. Of om op dinsdagavond door de kou naar de sportschool te gaan in plaats van de televisie aan te zetten.

Het rationeel bedenken van een goed voornemen maakt niet dat je in the heat of the moment dat voornemen ook uitvoert.

Gelukkig kun je de kansen vergroten om je goede voornemens uit te laten komen. Als je met je systeem 2 niet alleen je goede voornemen bedenkt, maar óók hoe je ze gaat aanpakken, vergroot je de kans op succes. Zeker als je daarbij eerlijk rekening houdt met jouw systeem 1. Stoppen met roken? Bedenk waar de verleiding het sterkst is en hoe je het op die momenten makkelijk maakt om niet te roken. Bijvoorbeeld door al je vrienden te vertellen dat je gestopt bent en iedereen die je betrapt op het opsteken van een sigaret een beloning van € 10,- te geven. Wedden dat jouw emotionele systeem 2 geen zin heeft om geld kwijt te raken?

Nu jij: wat zijn jouw goede voornemens? Zet systeem 2 aan het werk en denk logisch na welke mogelijke valkuilen er zijn. Maak een lijstje. Wanneer denk je dat jouw systeem 1, je emotionele en gemakzuchtige kant, jouw goede voornemens wil laten varen? Wat kun je dan doen? En wat nog meer?

Systeem 1 luistert niet naar weldoordachte argumenten, dus maak het zo makkelijk mogelijk. Haal gezond eten in huis (en geen ongezond eten), zorg voor sociale druk door afspraken met andere mensen te maken en zet je voornemens in je agenda. Leg de dag voordat je gaat sporten al je sportkleren klaar. Denk logisch na over hoe je je goede voornemens kunt realiseren, zodat de uitvoer bijna vanzelf gaat.

Een mooi, gezond en leuk 2018 gewenst!

meer weten?

Meer weten over het veranderen van je gedrag? Het boek Switch van Chip & Dan Heath behandelt het thema uitgebreid. Kahneman's Thinking: fast & slow legt alles uit over de werking van systeem 1 en systeem 2.

Matthijs Steeneveld is psycholoog, trainer en schrijver van Optimisme Hoop Veerkracht Zelfvertrouwen. In zijn boek legt hij uit hoe je je eigen positieve eigenschappen kunt versterken om beter met tegenslag en uitdaging om te gaan.