Waarom deze Amerikaanse presidentsverkiezingen de belangrijkste ooit zijn

'Ja, het was behoorlijk chaotisch. Iowa is de eerste staat waar de Democraten een winnaar moesten kiezen. Maar waar de uitslagen normaal meestal binnen een paar uur bekend zijn, was het deze keer lange tijd onduidelijk. Er was iets misgegaan met de app die de partij dit jaar had geïnstalleerd. Die werkte niet en er kwamen geen uitslagen. Iedereen begon ongeduldig te worden. Journalisten wilden snel resultaten optikken, campagnemedewerkers zaten te wachten op een speech, de presidentskandidaten wilden laten weten of ze gewonnen hadden.'

'Elizabeth Warren hield een speech waarin ze niet op de uitslagen wilde vooruitlopen, dus zij benadrukte het belang van haar plannen nogmaals, om bedrijven zwaarder te belasten, een wealth tax in te voeren, en de noodzaak tegen Trump te strijden. Pete Buttigieg heeft zijn overwinningsspeech alsnog voorgelezen, en deed alsof hij de hele presidentsverkiezingen al gewonnen had. Hij gebruikte hoogdravende taal: 'Een onmogelijke droom is vandaag een onafdwingbare realiteit geworden. We gaan naar New Hampshire als winnaars.' Hij blijkt inderdaad gewonnen te hebben, met Bernie Sanders op de hielen. Het verschil is met 0.1% minimaal.'

'Iowa is qua grootte niet belangrijk: er zijn slechts 170.000 stemmen die geteld moeten worden, en er hangen niet veel gedelegeerden vanaf. Maar er wordt zoveel gewicht aan toegekend omdat het een sneeuwbaleffect kan hebben, want winnen is een zichzelf versterkend effect. Hoe meer je jezelf kunt presenteren als winnaar, hoe meer mensen zich achter je gaan scharen, en hoe meer je een winnaar wordt. Buttigieg heeft dat spel goed door, en dat is de rede dat hij zijn overwinnaarsspeech gewoon heeft voorgelezen.'

'In New Hampshire was Amy Klobuchar de grote verrassing. Deze Senator uit Minnesota leek uitgespeeld, maar deed het goed in een TV-debat en werd plotseling derde na Sanders en Buttigieg. Dit toont de onvoorspelbaarheid van de race. Het is goed mogelijk dat er geen duidelijke winnaar uit de voorverkiezingen komt en dat er in de zomer op de Democratische Conventie moeten worden besloten wie het tegen Trump gaat opnemen. Eigenlijk weten we nog weinig. Er is tot nu 2 procent van de gedelegeerden vergeven. Sanders is koploper met in totaal iets meer dan 100.000 stemmen in twee Staten.'

'Dat is een goede vraag. In principe gebeurt dit altijd: de zittende partij gooit zijn president nog een keer in de race, de ander moet het eerst onderling uitvechten. Het presidentschap wisselt regelmatig tussen Republikeinen en Democraten, dus het is blijkbaar mogelijk om onderling te vechten én het presidentschap te winnen. Wat het dit keer zo lastig maakt, is dat de keuzes zo fundamenteel zijn. Het programma van Sanders met gratis gezondheidszorg, gratis onderwijs en schuldvergeving staat heel ver af van wat iemand als Joe Biden wil. De ideologische verschillen zijn groot.'

'Het is de vraag of iedere Democratische stemmer bereid is zich straks in te zetten voor de kandidaat die de race wint, ook al is dat niet de kandidaat waar zij zelf op hebben gestemd. Voor sommige Bernie Sanders supporters is het alles of niets: Bernie or Bust. De hashtag #neverwarren deed onder Bernie supporters ook de ronde. Bernie Sanders zou gezegd hebben dat het voor een vrouw lastig is om de presidentsverkiezingen te winnen. Elizabeth Warren sprak zich daar publiekelijk over uit, wat slecht lag bij het Bernie-kamp.'

'Daarbij moet je niet vergeten dat Bernie Sanders geen lid is van de Democratische partij. Hij is een onafhankelijke senator, die zich voor de verkiezingen aansluit bij de Democraten. Dat zint niet alle partijgenoten. Bij de caucus waar ik aanwezig was, riep iedere campagne niet alleen op om op de eigen kandidaat te stemmen, maar benadrukte ook dat als er eenmaal iemand verkozen is, het heel belangrijk is dat om allemaal als één man achter die kandidaat te gaan staan. De enige campagne die dit niet deed, was die van Sanders. Dat is tekenend voor de mentaliteit van het Sanders team, waar een deel van de kiezers denkt: als het niet Bernie is, dan maar niks.'

'Iedere keer als de Amerikaanse presidentsverkiezingen worden gehouden, wordt geroepen dat dit de belangrijkste verkiezingen ooit zijn. Toch durf ik te pleiten dat dat dít jaar ook daadwerkelijk het geval is. Deze verkiezingen gaan over de vraag of Trump nog een tweede termijn krijgt. Trump zet de democratie in Amerika onder zware spanning.'

'De impeachment is net voorbij, en Trump vindt dat de mensen die tegen hem getuigd hebben, wat hoofdzakelijk overheidsfunctionarissen zijn, uit hun functie moeten worden gezet. De autocratische neigingen van Trump zijn sterk. Wat blijft er over van de democratie in Amerika als dat nog vier jaar doorgaat? Dit is geen vraag naar een keuze voor een Republikeinse of Democratische kandidaat, maar een fundamentele vraag of Amerika nog een liberale democratie wil zijn. Het is een existentiële verkiezing voor Amerika zelf.'

'Wat existentieel voor Amerika is, is vaak ook existentieel voor de wereld. Klimaatverandering is een wereldwijde dreiging. Trump is een klimaatontkenner. Hij geeft weinig prioriteit aan vergroening. Als we ervan uitgaan dat de klok tikt en ieder jaar telt, dan is nog vier jaar niks doen vanuit Amerika zeer ernstig voor de hele wereld.'

'Daarnaast is het zo dat als Amerika een wankele democratie is en een leider met autocratische neigingen heeft, dat dat gegeven deze vorm van politiek over de hele wereld legitimeert. Als Amerika het doet, is het blijkbaar wel in orde wat wij doen, denken rechts-autocratische leiders in Europa en Zuid-Amerika dan. Trump is een leugenmachine: de teller van de Washington Post staat sinds 20 januari van dit jaar op 16.241. Het volstrekt verzinnen van politieke feiten, de waarheid geweld aandoen, je eigen zakken vullen op basis van je presidentschap: het past niet bij een gezonde, liberale democratie.'

'Een derde reden is de economie, die in Amerika momenteel goed draait, maar de vraag is of het stelsel stabiel is. Gaat het weer in elkaar klappen, zoals in 2008 gebeurde? Trump dereguleert het financiële stelsel, en als er weer een klap komt, raakt dat de hele wereld. Er is een terugkeer van de gevaarlijke rommel-hypotheken die in 2008 de crash veroorzaakt hebben. De mate waarin banken het geld van spaarders kunnen gebruiken om te gokken op de beurs is vergemakkelijkt. Wij zijn verknoopt met Amerika, dus als er iets misgaat, dan raakt dat de hele wereld.'