Eigenlijk zouden we de gemeenteraadsverkiezingen moeten zien als de belangrijkste verkiezingen die we hebben. Het effect ervan zien we immers veel dichter bij huis, en bepaalt het aanzien van onze straten, scholen en parken. Natuurlijk zien we ook het effect van de landelijke verkiezingen in onze directe omgeving terug, van een concerthoboist achter de bar door de meedogenloze VVD-bezuinigingen op cultuur, tot een toename aan politie-inzet rond verwarde personen door de meedogenloze VVD-bezuinigingen op de GGZ, tot het kassabonnetje aan toe als straks de BTW-verhoging er komt die het gevolg is van de meedogenloze VVD-koehandel met het grootkapitaal.

Wat de gemeenteraad ook aantrekkelijk maakt is dat je het karakter van een partij beter leert kennen. De VVD-achtige houding van D66 in Amsterdam de afgelopen vier jaar was een voorbode voor de ruk naar rechts die D66 landelijk maakte. Het belooft dan ook weinig goeds dat GroenLinks het liggeld voor plezierbootjes in Amsterdam, dat in 2013 al eens verdubbelde, opnieuw wil verhogen om puur economische redenen. Er is de Piratenpartij voor nodig, toch al liefhebbers van scheepvaart natuurlijk, om aan te stippen dat het dan voor Amsterdammers met een smalle beurs wel érg moeilijk wordt om een sloepje te kunnen betalen. Van de tien (!) VVD'ers die sinds januari 2017 aftraden kwamen er zes uit de gemeentepolitiek. De rest bestond uit drie (!) ministers en de partijvoorzitter.

Maar omdat een gemeenteraad een veel kleiner instituut is dan de Kamer zien kiezers hun vóórkeuren ook uitvergroot terug, en kan een gemeente een politiek klimaat laten zien dat op het landelijke toneel onwaarschijnlijk lijkt. Stelt u zich een wereld voor waarin D66 en GroenLinks strijden om wie de grootste partij wordt, terwijl het zetelaantal van de VVD doormidden wordt gehakt, en dat die andere helft dan naar het Forum voor Democratie gaat. Het is een utopie en een dystopie ineen, en deze droomwereld heet Amsterdam anno 2018, want deze ontwikkelingen volgen uit een peiling van het Parool.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Annabel Nanninga en Thierry Baudet (foto: ANP/Remko de Waal).

Moeten we ons daar zorgen over maken, die stormachtige opkomst van FvD? Ja. In de meest recente peiling van Maurice de Hond is te zien dat de partij, als er nu Tweede Kamerverkiezingen zouden worden gehouden, omhoog schiet van de huidige twee naar vijftien zetels. Die toename komt met een zeteltje verschil trouwens overeen met de afname bij VVD en PVV, en in De Honds grafiek waarin hij de politieke voorkeur van zijn panel sinds 2013 registreert staat de PVV op het laagste punt ooit. Het heeft er alle schijn van dat FvD het nieuwe rechts-populistische machtsblok gaat vormen. Ten koste van de VVD, die zich nóg radicaal rechtser zal moeten gaan profileren om geen zetelverlies te gaan lijden, en ten koste van de PVV, wiens rol met de opkomst van Baudet vrijwel volledig uitgespeeld lijkt. Dat zou prachtig zijn als het niet zo tragisch was, en we niet de ene rabiaat rechtse clown voor de andere verruilden.

Maar let op: het succes van FvD bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen staat of valt wel met het succes van de Amsterdamse fractie in de komende raadsperiode. Als de partij inderdaad de door het Parool gepeilde vier zetels haalt, schuiven ze als onervaren nieuwkomer aan in de middenmoot. Als dat met drie jaar amateuristisch gestoethaspel gepaard gaat, zou dat het momentum wel eens onder Baudet vandaan kunnen vegen. Aan de andere kant is de Amsterdamse gemeenteraad niet het nationale podium van de Tweede Kamer, en moet je het wel heel bont maken om ook in, laten we zeggen, Franeker uitgekotst te worden door het xenofobe electoraat, als je het alleen in Amsterdam hebt lopen verklooien.

Over verklooien gesproken: de gemeenteraad is een heerlijk toevluchtsoord voor politici die ooit een modderfiguur hebben geslagen. Zo kun je in Amsterdam (opnieuw) stemmen op Gonny 'jammer dat minister Hogervorst er niet is' van Oudenallen, en in Roermond staat natuurlijk Jos 'Palermo aan de Maas' van Rey weer op het biljet. Even verderop in Venlo kan je nota bene op de lijst van GroenLinks stemmen op Margriet van Tulder. Gek eigenlijk, want vijf jaar geleden schreef GroenLinks Limburg nog dat het zo'n tragisch verlies was voor de Limburgse politiek dat Van Tulder niet meer aan de bak zou komen na haar aftreden wegens flagrante belangenverstrengeling. In Zoetermeer gaat, ook dit is echt waar, Hilbrand 'Hey jumpen' Nawijn de strijd aan met lokale nieuwkomer PVV. Nawijns partij is al jaren een stabiele factor in de Zoetermeerse gemeenteraad, wat maar bewijst dat het écht door zijn dienstbare karakter komt dat Fred Teeven voor een baan als buschauffeur koos. Hij had immers ook prima aan de slag gekund in een gemeenteraad.