Veel politicologen hebben zich de vraag gesteld of burgers wel voldoende kennis hebben om politiek te participeren, bijvoorbeeld door te stemmen. Dit is een terechte vraag die regelmatig ontkennend wordt beantwoord. De kennis over politiek onder burgers is namelijk doorgaans schrikbarend laag.
Maar het echte probleem ligt niet zozeer bij ongeïnformeerde en veelal ook ongeïnteresseerde burgers die het antwoord op simpele vragen over feiten simpelweg niet weten. Het zijn de verkeerd geïnformeerde burgers, die ten onrechte denken dit antwoord wel te weten, die het grootste gevaar vormen. Burgers die er mispercepties op nahouden zijn doorgaans vrij zeker over hun opvatting en beschouwen zich ook als goed geïnformeerd. Die mispercepties zijn dan ook vrijwel niet terug te draaien.
Mispercepties komen vaak voor en betreffen uiteenlopende onderwerpen, variërend van de staat van de economie (bijvoorbeeld de werkloosheid flink te laag of te hoog inschatten) tot het percentage van de bevolking dat in een ander land geboren is (dat [heel] veel te hoog wordt ingeschat).
Tekst loopt door onder de afbeelding.
©
Brainwash
Een bekladde VVD-poster (foto: ANP/Lex van Lieshout).
Mispercepties zijn hardnekkig. Zo passen burgers met zulke mispercepties hun opvatting doorgaans niet aan wanneer ze worden geconfronteerd met corrigerende informatie (bijvoorbeeld het werkelijke werkloosheidspercentage). Opmerkelijk genoeg, en zeer zorgwekkend, kan zulke corrigerende informatie de misperceptie zelfs versterken. In een notendop komt dit doordat mensen geneigd zijn informatie te negeren die niet strookt met hun opvatting. Of om deze zo te verdraaien dat het wel past. Hoe sterker de overtuiging van de opvatting, hoe sterker dit effect.
Bij het verspreiden van mispercepties speelt berichtgeving in de media waarschijnlijk een belangrijke rol. Hoewel onduidelijk is of mediaberichtgeving deze mispercepties ook veroorzaakt of dat zij deze slechts versterkt, is het plausibel dat de toename van nepnieuws de aanwezigheid van mispercepties onder de bevolking vergroot. En dat is pas echt een probleem voor de democratie.
Stuk Rood Vlees schrijft dat kiezers die niet weten welke partijen in hun regering zitten, alsnog gaan stemmen en dat het slecht gesteld is met onze feitelijke kennis over de EU, en dat we die ook nog eens behoorlijk overschatten.
D.J. Flynn en collega's onderzochten hoe politieke mispercepties het publieke debat verstoren en het vermogen van mensen in de weg staan om goed onderbouwde overtuigingen te vormen.
