Waarom het tijd is dat vrouwen ook formeel aan de macht komen

Ik denk dat pillow talk van alle tijden is, dat vrouwen altijd al invloed hebben en hebben gehad op hun partner. Mijn vader had een managementfunctie, en als hij thuiskwam met een hoofd vol werk, dan hielp zij hem om de kwestie waar hij mee zat van een afstandje te beschouwen. Die informele invloed is niet nieuw, maar ik denk wel dat het zichtbaarder wordt. Met Trogneux, maar ook met Michelle Obama, bijvoorbeeld, zien we dat het niet slechts gaat om een vrouw met een mooi jurkje, maar dat ze een opleiding heeft, kennis en een mening.

Wat mij opvalt, is dat nooit andersom geredeneerd wordt. Niemand vraagt zich af of de man van Angela Merkel - ze is getrouwd met scheikundige Joachim Sauer - haar van advies voorziet. En nooit werd afgevraagd wat prins Claus tegen koningin Beatrix zou zeggen als ze voor een ingewikkelde kwestie stond. We doen dat alleen bij vrouwen, omdat het strookt met ons stereotype vrouw.

Bij vrouwen denk je aan verzorgend, emotioneel en uiterlijk (mooi) of vruchtbaarheid (moeder). Mannen moeten andersom juist rationeel, presterend en krachtig zijn. Die stereotypen zitten heel diep in onze hersenen geprent. We ervaren het als vreemd, als een man of vrouw uit zo'n rol stapt. Je ziet dat bij deze sterke first ladies, en ook als een man uit zijn rol valt. Toen voetballers voor of na een wedstrijd voor het eerst hun kinderen op het veld wilden hebben, werd dat ook als vreemd gemeld in verschillende media.

Trogneux, maar ook Ivanka Trump, de dochter van Donald Trump, breekt met dat stereotype. Emmanuel Macron benoemt dat ook, die noemt zijn vrouw een belangrijke adviseur. Die beïnvloeding is er altijd geweest, ook inhoudelijk. Dat komt op een aardige manier terug in de film The Girl in The Café, over een hoge Britse ambtenaar die zijn liefje - hij heeft haar in een café ontmoet - meeneemt naar een conferentie van de G8 in Reykjavik. Daar bevraagt ze hem over zijn werk, en blijkt ze als relatieve buitenstaander een waardevol adviseur te zijn. In de film wordt de ambtenaar vervolgens haar buikspreekpop, die de menselijke maat terugbrengt in de politiek. Het verhaal is natuurlijk erg geromantiseerd, maar de invloed van pillow talk moet niet onderschat worden. Daarom is het ook zo jammer dat Mark Rutte geen partner heeft.

Tekst loopt door onder de video.

Het grote probleem is dat het nog te vaak blijft bij pillow talk, bij informele macht. Formele macht hebben vrouwen, ook en nog steeds in ons land, veel minder dan mannen. Er zijn minder vrouwen dan mannen in gemeenteraden en in de Tweede Kamer, minder vrouwen in de top van het bedrijfsleven, het aantal vrouwelijke hoogleraren is dramatisch laag in Nederland, en het aantal vrouwelijke experts dat aan het woord komt op de publieke omroep is zelfs teruggelopen.

Daar wordt over gediscussieerd, we hebben er een mening over, maar voor het feit dat dit echt aangepakt moet worden, dat er beleid moet komen, daarvoor zijn de ogen nog steeds niet geopend. Er moeten serieuze routes komen voor vrouwen naar formele macht. Die routes horen niet via het bed te lopen. We hebben wat dat betreft nog niets geprobeerd aan maatregelen in Nederland. We hebben er geen serieus werk van gemaakt om meer diversiteit - het gaat niet alleen om vrouwen - op leidinggevende posities te krijgen.

Net als met racisme, hebben we het idee dat we het probleem hebben opgelost, maar eigenlijk is het onbespreekbaar. Als we dat niet doorbreken, en niets doen, blijven mensen aan de top zich klonen, gaan ze op zoek naar opvolgers en leidinggevenden die op henzelf lijken. Net als Macron trouwens, die - ondanks zijn lovende woorden over Brigitte en zijn partijvoornemen van parité - een mannelijke premier benoemde.

Deze bijdrage is tot stand gekomen in gesprek met Jannet Vaessen, directeur van WOMEN Inc. en schrijver van IEDEREEN Inc., een boek over in- en uitsluiting. Foto Jannet Vaessen: Robin de Puy.