Na 209 dagen slow politics verscheen deze week het regeerakkoord 'vertrouwen in elkaar'. Genoeg tijd voor een diepgaand gesprek over het gezamenlijke mens- en maatschappijbeeld. Hoe kijkt de nieuwe coalitie naar deze wereld?

En dan beland je van de ene paradox in de andere.

  • Én de burger moet meer te zeggen krijgen over het bestuur én minder. Erbij: gekozen burgemeester. Eraf: raadgevend referendum.

  • Én er is een wens voor herwaardering van de natiestaat én meer internationalisering. Extra geld voor bezoeken aan het Rijksmuseum en het Wilhelmus, maar ook meer erbij voor ontwikkelingssamenwerking en internationalisering van het onderwijs.

  • Én het behoud van de aarde kreeg zelden zoveel aandacht én een van de belangrijkste 'duurzame' maatregelen is het onder de grond stoppen van de CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen.

  • Én ingrijpen aan het begin van het leven mag wel én ingrijpen aan het eind van het leven niet. Wel: embryo-onderzoek en –selectie. Niet: vrijwillig levenseinde.

  • Én nieuwkomers proberen we zoveel mogelijk buiten de deur te houden én als ze er zijn moeten ze meer met open armen ontvangen worden. Het immigratiebeleid wordt restrictiever, maar het integratiebeleid wordt inclusiever.

  • Én er wordt ingezet op zelfredzame en actieve burgers én we corrigeren ze als ze dat niet volgens de wensen van de overheid doen. Dus o.a. studenten en ouders bepalen mee waar geld in het onderwijs naartoe gaat, als ze dat maar wel doen volgens de agenda van de overheid.

  • Arbeidsrelaties moeten én zekerder én flexibeler worden.

  • Én vermogens van huishoudens en bedrijven worden lager belast én de ongelijkheid die het gevolg is wordt bestreden met hogere toeslagen.

  • Én er komt aandacht voor een geslachtsneutrale overheid én de overheid wil nadrukkelijk meer mannen op de PABO's.

  • Én belastingen worden verlaagd om de consumptie te stimuleren én de belasting op consumptie wordt verhoogd.

  • Én het kabinet wil huishoudens minder in de schulden steken voor huizen door lagere subsidies te geven én belast mensen die huizen aflossen meer.

En zo kun je nog wel even doorgaan. Het schuurt intuïtief aan alle kanten, dit hutspotakkoord. Je gooit wat conservatief-liberale wortels, christelijke aardappelen en wat vrijzinnige snippers ui bij elkaar en het resultaat is een brei die bij velen zwaar op de maag zal liggen. Natuurlijk heb ik begrip voor Hollands gepolder, compromissen en per individuele maatregel is er (technisch) vaak wel wat voor te zeggen. Maar erg helder is het wereldbeeld van het toekomstige kabinet daardoor niet.

Tekst loopt door onder de foto.

Premier Mark Rutte tijdens het Tweede Kamerdebat over het eindverslag van de informatie. (Foto: ANP, Bart Maat)

Het woord 'vertrouwen' is gebruikt als titel voor dit regeerakkoord. Maar als er geen bovenliggend leidend principe is, verworden alle individuele maatregelen tot los zand. De gevolgen waren direct zichtbaar na de presentatie van het akkoord. Oppositiepartijen pikken er iets uit en gaan ermee aan de haal omdat een helder verband ontbreekt.

Resultaat: dit kabinet ligt vanaf minuut één vaak van alle kanten onder vuur door het ontbreken van een heldere ideologische basis. Dit kabinet neemt met de ene hand wat de andere hand geeft. Je kunt er slechts moeilijk voor, maar makkelijk tegen zijn: het lijkt daarin verdacht veel op het vorige kabinet.

Als er één les getrokken moet worden uit deze lange formatie dan is het deze: zet de volgende keer een huisfilosoof aan tafel. Iemand die de informateur helpt met de wetten van de logica en consistentie. Een mooie bijbaan voor de Denker des Vaderlands.