Wat onophoudelijke berichtgeving over terroristische aanslagen zo gevaarlijk maakt

Terrorisme floreert in een theater van angst. Media lopen niet alleen het risico een podium voor dat theater te bieden, maar ook anderen te inspireren vergelijkbare handelingen te ondernemen.

Sinds 9/11 hebben in de Verenigde Staten en Canada een paar dozijn dodelijke aanslagen plaatsgevonden, resulterend in ongeveer 200 dodelijke slachtoffers. In Europa vonden in deze tijdspanne ongeveer 100 aanslagen plaats waarbij meer dan 500 doden vielen. Elke terroristische aanslag is er één te veel, en elk slachtoffer is er één te veel, maar het risico op een aanslag is in de westerse wereld relatief laag. Hoewel de angst voor terreur hoog is, is het risico dat we dag in, dag uit lopen verwaarloosbaar klein.

Door extreem gedetailleerde, geromantiseerde en op sensatiebeluste wijze te rapporteren over terroristische aanslagen lopen we twee risico's. In de eerste plaats, dat terroristen het platform wordt geboden waar ze naar op zoek zijn en nieuws over aanslagen daadwerkelijk leidt tot het zaaien van angst onder de bevolking. Ten tweede, dat iemand zich mogelijk gaat identificeren met de dader of anderszins geïnspireerd raakt.

We bereiken niets met overweldigend gedetailleerd, dramatisch rapporteren over dergelijke gebeurtenissen, behalve het lessen van onze dorst naar sensatie. Daarbij dienen we ons te behoeden voor een zogenaamd copycat effect. Veel aanslagen gaan gepaard met een zelfdoding van de dader, al dan niet in een zelfmoordaanslag. Van studies naar zelfdoding weten we, dat berichtgeving over suïcide kan leiden tot een imitatie-effect. Met name wanneer er veel publiciteit over ontstaat, er bericht wordt over de wijze van zelfdoding en als het op de voorpagina (met name met foto's) verschijnt. Mede door de lage aantallen is er tot op heden geen statistisch verband gevonden tussen het berichten over aanslagen en daarop volgende aanslagen. Dit betekent niet dat we een dergelijk effect op individueel niveau kunnen uitsluiten. Daarom is terughoudendheid geboden.

Net zoals men zich sinds lange tijd in de journalistiek houdt aan een media-code voor het rapporteren over suïcide, zou het raadzaam zijn een code in het leven te roepen voor terroristische aanslagen. Naast het tegengaan van een mogelijk copycat effect, dienen we te voorkomen dat verdachten postuum een podium krijgen om hun gedachtegoed, of de organisatie met wie ze zich affiliëren, uit te dragen.