In de HUMAN-podcast Scheiden met Stine onderzoekt filosoof Stine Jensen de gevolgen van scheiden, zowel op persoonlijk vlak als op maatschappelijk niveau. We spraken haar over het maken van deze intieme serie. 'Steeds meer mensen gaan scheiden, inmiddels veertig procent. Wat betekent het dat al die stellen uit elkaar gaan?'


Op haar zeventiende gingen haar ouders uit elkaar en dat had een grote impact op de opgroeiende Stine. Jaren later scheidde ze zelf van haar partner met wie ze een kind heeft. Het thema 'scheiden' interesseerde Stine vanzelfsprekend daarom al een lange tijd. Maar pas toen ze de enorme maatschappijke impact van al die mensen die in Nederland scheiden doorhad, besloot ze een podcast erover te maken.

Wanneer kwam voor jou het besef dat scheiden zulke grote gevolgen heeft voor de samenleving?

'Het begon eigenlijk toen ik erachter kwam dat in de klas van mijn dochter 14 van de 22 kinderen gescheiden ouders hebben. Dat waren er zó veel. Ik ben aan het thema gaan snuffelen en ontdekte dat het echt een groter verhaal is. Steeds meer mensen gaan scheiden, inmiddels veertig procent, zegt het CBS. Dat heeft veel gevolgen voor onze samenleving, bijvoorbeeld als het gaat om woonruimte. Maar het roept ook vragen op. Wat betekent het dat al die stellen uit elkaar gaan? Wat zegt het over de constructie zoals we die nu hebben met z'n allen? Werkt die niet? Of wel, maar alleen tijdelijk? En hoe zit het met de kosten? Mediators, coaches: er gaan enorme bedragen om in de scheidingsindustrie. Dit in combinatie met mijn persoonlijke ervaringen en interesse maakte dat ik deze podcast wilde maken.'

Heb je nieuwe inzichten over scheiden gekregen tijdens het maken van de podcast?

'Ik heb drie belangrijke eye-openers gehad. De eerste was het fenomeen de 'exit-strategie'. De exit-strategie is het verhaal dat mensen aan zichzelf en anderen vertellen om uit te leggen waarom ze zijn gescheiden. Meestal is dat één reden, zoals 'we pasten niet bij elkaar', of 'we hebben botsende karakters'. Eigenlijk zijn er altijd veel meer redenen waarom mensen uit elkaar zijn gegaan, maar ik leerde dat mensen een verhaal nodig hebben, een duidelijk narratief, dat ze helpt om uit een relatie te komen.'

Men zegt: het meest persoonlijke is ook het meest universele. Ik denk dat dat waar is.

'Het tweede inzicht dat ik had is de rol van christelijke partijen in het scheidingstraject. Ik dacht dat zij nog heel ouderwets nadachten over een gezin met een mannetje, vrouwtje en twee kinderen.'

Maar dat is niet zo?

'Nee. Ik kwam erachter dat bijvoorbeeld de eerste Parentshouses – tijdelijke woonverblijven waar mensen die gescheiden zijn, terecht kunnen met hun kinderen – mede gerealiseerd kon worden met financiële steun van de kerk. Het oorspronkelijke doel van die huizen was om ouders 'bedenktijd' te geven, maar dat is losgelaten. Christelijke partijen zitten in het overheidsinitiatief Scheiden zonder Schade, en André Rouvoet voert daar de leiding. Ze eigenen zich het terrein van scheiden best wel toe en dat viel me op.'

'En een ander belangrijk inzicht – het derde inzicht – voor mij is het bestaan van de SCHIP-aanpak. Ik wist niet dat dat bestond.'

De SCHIP-aanpak? Leg uit.

'Het is een soort therapie voor mensen die uit elkaar zijn gegaan, of mensen die overwegen om te gaan scheiden, ontwikkeld door rouwtherapeuten. Zij zien een scheiding namelijk ook als een soort rouwproces en met deze methode willen ze je helpen om dat te verwerken.'

Tijdens het maken van de podcast heb jij dit ook gedaan, samen met je ex Jaime.

'Ja dat klopt. Het mooie is namelijk dat je dit ook nog jaren na je scheiding kunt doen. In mijn geval is het zelfs tien jaar later. Want als je kinderen hebt, dan blijf je ook na je scheiding een relatie met elkaar hebben en kunnen er conflicten blijven spelen. En daar kan deze aanpak je bij helpen.'

© HUMAN

Stine Jensen

De gesprekken met Jaime spelen ook in de rest van de serie een belangrijke rol. Was die rode draad voor je de podcast ging maken al bedacht?

'Nee, dat is zo ontstaan. Op het moment dat ik begon met maken, wist ik wel dat ik hem moest vragen wat hij van mijn podcast-plan vond. En dat was eigenlijk best een leuk gesprek, dus toen besloot ik hem ook over de andere thema's te bellen. Uiteindelijk vind ik dat ook wel eerlijk. Ik had ook alleen mijn kant van het verhaal kunnen vertellen, maar een scheiding is natuurlijk een overpeinzing van twee. Ook de therapie die we samen hebben gedaan, hadden we van tevoren niet gepland. Het was dat de researcher van onze podcast de SCHIP-methode tegenkwam. Ik vroeg mijn ex of hij dat zag zitten, en hij vond het ook een goed idee. Er zit nu een klein stukje hierover in de serie, maar we hebben het uiteindelijk echt voor onszelf en onze dochter gedaan. En ik kan het iedereen aanraden.'

Door de gesprekken over je eigen scheidingsverhaal is de podcast best intiem geworden. Hoe vond je het om zo'n persoonlijk verhaal te maken?

'Ik vond het heel spannend. Maar er is een mooie uitspraak, 'het meest persoonlijke is ook het meest universele', en ik denk dat dat waar is. Voor mij voelt het als een heel persoonlijk verhaal, maar het is waarschijnlijk ongelooflijk herkenbaar. Natuurlijk is iedere scheiding anders, zoals je 1001 bevallingsverhalen hebt, zo heb je ook 1001 scheidingsverhalen. Maar de kern, de pijn of het proces, daar zit altijd iets herkenbaars in.'

Tot slot: de serie heeft zeven afleveringen gekregen. Is nu alles over het thema scheiden verteld?

'Nee, bij lange na niet. Er zijn nog zoveel verhalen, over vechtscheidingen bijvoorbeeld, de echt zwartgallige kant. Of de diepere filosofische vragen over de betekenis van liefde in de samenleving. Maar voor mij is het verhaal nu mooi afgerond met het SCHIP-traject, waarmee we een afscheidsritueel doen wat ook terugkomt in aflevering zeven. En, ik had het van tevoren niet verwacht, maar zo heeft een podcast over scheiden toch nog een happy end gekregen.'