Stereotiep denken is een bitch. Zelfs als je je er heel bewust van bent, sluipt het erin. In de discussies rond #metoo bijvoorbeeld. Daaruit sprak steeds een beeld van mannen als seksuele jagers en daarmee bijna automatisch ook daders, en vrouwen als slachtoffers. We zijn immers biologisch verschillend, aldus het stereotype, en dat werkt door in onze seksuele relaties.

Binnen genderstudies gebruiken we de term 'essentialisme' voor iedere vorm van denken die aspecten van menselijk gedrag en identiteit typeert als een bepaalde essentie: een niet-herleidbare biologische en/of psychologische eigenschap die onveranderbaar en pre-sociaal is. Dat is een prachtige definitie, van Rahman & Jackson overigens, die zoveel betekent als 'het terugbrengen van bepaalde eigenschappen tot een biologische oorsprong'.

Biologie wordt daarbij gelijkgesteld aan de natuur en in de natuur zijn dingen nu eenmaal zo. Dus de opvatting dat vrouwen beter kunnen zorgen, wordt gezien als een biologisch verschil dat altijd zo is geweest. Dat geldt ook voor de gedachte dat mannen seksueel assertiever zijn.

Verschildenken (zie mijn eerdere column daarover) zien we voortdurend terug als het gaat over seks. Mannen zouden seksueel agressiever en losser zijn bijvoorbeeld. De verklaring daarvoor wordt dan vaak gezocht in evolutionaire psychologie. Onderzoek laat echter weinig over van dit verschildenken. Een meta-analyse van seksuele gedragingen en opvattingen over seks toont geen tegenstellingen.

Op een lijst van zestien gedragingen werden geen grote verschillen gevonden. Slechts bij drie gedragingen was er sprake van matig onderscheid: mannen hebben vaker vrijblijvende ('casual') seks, masturberen meer en kijken meer porno. Om een idee te geven van de aantallen waarover het gaat: bij 67 procent van de mannen en vrouwen is geen verschil in hoe vaak ze masturberen. Bij de overige onderzochte gedragingen (zoals orale, anale en cyberseks) waren de afwijkingen tussen mannen en vrouwen klein. Dit geldt ook voor seksuele opvattingen: opnieuw geen grote discrepanties en maar één matig verschil: in opvattingen over vrijblijvende seks. Daar doen mannen minder moeilijk over.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Foto: Makhmutova Dina.

De onderzoekers concluderen dat mannen en vrouwen vooral hetzelfde zijn als het aankomt op seks. De stereotypen die hierover bestaan geven volgens hen een 'opgeblazen beeld' van sekseverschillen. Ze vergeleken hun resultaten ook met een eerdere meta-analyse, uit 1993. Uit die vergelijking blijkt dat de verschillen afnemen. Dat wijst er nog eens verder op dat we hier helemaal niet te maken hebben met natuurlijke, onherroepelijke, biologische tegenstellingen. Cultuur doet er dus toe.

Die cultuur is er nog steeds een van een dubbele moraal, zo laat onderzoek na onderzoek zien. Wat mannen vermogen, vermogen wij niet. Zo laat een studie zien dat vrouwen die ingaan op verzoeken tot vrijblijvende seks daar meer reputatieschade van oplopen dan mannen. Stigma heet dat, en het zorgt ervoor dat vrouwen zichzelf censureren in hun daden. Dat is ook meteen de reden waarom essentialisme zo schadelijk is. De manier waarop een maatschappij denkt over seksuele verschillen zorgt ervoor dat vrouwen (en mannen!) zich daarnaar gaan gedragen. Voordat we seksueel vrij kunnen zijn, moeten we ons dus bevrijden van die gedachten.

Een studie waarbij de resultaten van eerdere onderzoeken samen worden genomen.