Van slachtoffer naar survivor oftewel 'overlevende', hoewel ook dit woord de lading niet dekt — wat we zien in Athlete A zijn vrouwelijke topatleten, op jonge leeftijd seksueel misbruikt, die hun dader — let op het bezittelijk voornaamwoord — recht in de ogen kijken en zeggen, over mij heb je geen macht meer.


Deze nieuwe documentaire op Netflix gaat over het schandaal waarin turners van het Amerikaanse Olympische ploeg jarenlang misbruikt werden door ene Larry Nassar. Behalve werkelijk een van de meest pathetische mannen die je ooit zult tegenkomen — dunne armen, zachte buik, onzichtbare kin, waterige ogen — was Nassar (56) tussen 1996 en 2014 teamarts van de nationale turnploeg.

Tegenover deze figuur staan de jonge vrouwelijke sporters die hij behandelde. We zien ze in de eerste beelden aan het trainen. De kracht spat van de lichamen af. Het is alsof iedere beweging, een flikflak of rondat op de mat, zwaaiend in de ringen of balancerend op de brug, een triomf van het lichaam over de natuurkrachten zijn: alsof de meisjes zélf een natuurkracht representeren. Terwijl ik kijk, maalt door mijn hoofd: deze fabuleuze sporters werden dus misbruikt door die pathetische Nassar?

Naast mij op de bank zit mijn dochter. We kijken samen naar Athlete A. Ze is in haar tweede jaar op de universiteit. Terwijl we kijken denk ik onwillekeurig terug aan vroeger, toen ik haar als jong meisje van de ene naar de andere sportclub reed waar ze van alles uitprobeerde, van turnen en zwemmen tot paardrijden en rugby. Het waren veel clubs. Met vele trainers. Zat daar ook een Larry Nassar tussen? Het is een vraag die mij koude rillingen bezorgt.

Larry fucking Nassar. Hij werd in januari vorig jaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van 175 jaar, schuldig aan het misbruiken van meer dan 150 minderjarige slachtoffers. Zijn misdaden kwam aan het licht dankzij onderzoeksjournalistiek van The Indianapolis Star. De documentaire laat zien dat dit schandaal veel verder gaat.

Waar gaat dit over? Over het kwaad. En hoe dat in alle vormen komt, ook in de gedaante van een onbenullige man die zoveel schade heeft aangericht bij deze jonge vrouwen. Ik vraag me af: wat zag hij in die schitterende sporters? Zag hij dan niet hoe fenomenaal ze waren, hoe uniek, hoe kostbaar? Of misschien zag hij dat en wist hij: dit moet kapot.
Wat moet zo'n Larry Nassar wel niet voor mens zijn als hij geen schoonheid meer ziet? Ik bedoel, de schoonheid van sport.

Het is 1976. Ik ben tien jaar oud. Ik zit voor de buis gekluisterd als Nadia Elena Comăneci, veertien jaar oud, de natuurkrachten tart op de Spelen van Montreal. Het Roemeense turnwonder scoort zeven keer een perfecte tien, vier ervan op de oneven brug — de eerste keer ooit dat een turner deze prestatie behaalt. Ze wint drie gouden medailles. Later schreef Sports Illustrated: 'Haar handen spreken samen met haar lichaam; haar snelheid accentueert haar gevoel voor balans.' Het is 1976, ik ben tien jaar oud, ik wil Nadia zijn.

Natuurlijk, niet als turner, daar ben ik te lomp voor. Maar als sporter: ik was gefascineerd door haar talent, door haar prestaties, door het zichtbare plezier waarmee ze meedeed. Dit vertel ik aan mijn dochter terwijl we naar Athlete A kijken. Ik voel aan dat zij hetzelfde ervaart terwijl de beelden van de jonge Nadia aan het werk in Montreal verschijnen.

Dit gaat over het kwaad. En hoe dat in alle vormen komt, ook in de gedaante van een onbenullige man die zoveel schade heeft aangericht bij deze jonge vrouwen.

Maar dan komt de ontnuchtering. Het blijkt dat Nadia's destijdse coach, Béla Károlyi en zijn vrouw Márta, na het overlopen naar de Verenigde Staten in 1981, de leiding over de Amerikaanse vrouwelijke turners kregen. En dat het misbruik onder hun bewind gebeurde. Ook worden de Károlyi's ontmaskerd als tirannen die de jonge meisjes als slaven drijven. De vraag of zij van het misbruik afwisten, laat de documentaire in het midden.

Een soort van verlossing komt er als Nassar zijn vonnis in de rechtszaal aanhoort. En als zijn 'slachtoffers' hem toespreken. Het is onroerend om te zien hoe jonge vrouwen, in wie je de meisjes van toen nog terugziet, hem direct aankijken en vertellen dat ze weigeren langer in de schaduw van het misbruik te leven; dat ze het trauma hebben overleefd; dat ze de macht over hun eigen leven hebben teruggepakt; dat ze het kwaad hebben overwonnen.

Ik merk dat mijn dochter aangeslagen is door wat we hebben gezien; ik merk dat ik mij diep schaam over wat we hebben gezien. Ik wil tegen haar zeggen: het spijt mij dat er zo iemand als deze dader rondliep, het spijt mij dat jij dit of soortgelijke dingen meemaakt, niet zo extreem, maar toch; zien we wel goed genoeg hoe schitterend je bent, op je paard, op de tennisbaan, op het rugbyveld, in alles wat je doet.