Toen die NL-alert met dat rotgeluid op mijn telefoon binnenkwam, schrok ik me een hoedje. Dat was nieuw, want voorheen nam je slechts zijdelings kennis van een 'crisis'. Zoals bij de maandelijkse test van de noodsirenes. Ramp? Zal wel niet. Maar nu — de NL-alert werd gestuurd, omdat het 112-noodnummer tijdelijk buiten gebruik was — flitste het door mijn hoofd: 'We finally, really, did it.'

Net toen ik zoals Charlton Heston in Planet of the Apes (1968) op mijn knieën wilde zakken — in de slotscène waarin hij zich realiseert dat de mensheid de aarde heeft uitgewist, dat hij de hele tijd op aarde was en niet op een of andere verre planeet waar gekken (apen) het voor het zeggen hebben — dacht ik: rustig, rustig, het was maar een NL-alert. Kun je wel zeggen, maar goedbeschouwd is het hele leven een aaneenschakeling van angstwekkende NL-alerts geworden. Het lijkt wel of er ieder moment iets ergs kan gebeuren, alsof er geen 'dagelijkse sleur' meer is, alsof bizarre zaken het 'nieuwe normaal' zijn geworden.

Neem deze: in een radio-interview wordt Boris Johnson, naar alle waarschijnlijkheid de volgende premier van Groot-Brittanië, gevraagd naar wat hij doet voor ontspanning. In een clip van het gesprek zie je hem nadenken. Vervolgens komt hij, anders kun je het niet stellen, met een leugen. Hij zegt, 'Ik schilder… bussen… ik neem houten kratten… en ik verf ze… en ik maak er bussen van, met mensen, passagiers die allemaal een fijne tijd hebben. Bussen met lage emissies, bussen die goed zijn voor het milieu.'

Samen met de personages van Years and Years hunker ik naar een tijd waarin het nieuws saai was, toen je kon rekenen op saaie politici voor wie de naakte leugen een brug te ver was.

In de dagen daarna schreven de Britse kranten veel over dit interview: niemand geloofde hem, niemand dacht echt dat hij voor zijn hobby bussen uit houten kratten maakt. Immers: hoe bizar. Tegelijkertijd is dat het hele punt: wat we ooit bizar hebben gevonden, is nu simpelweg de status quo. Een leugen, ja, maar geen ramp. Helaas is de situatie complexer dan dat. Op dezelfde dag als het nieuws over Boris' bussen naar buiten kwam, dreigde Donald Trump met een echte ramp. Trump kondigde nieuwe sancties tegen Iran aan en tweette: We're gonna obliterate you.

Ik dacht: hoe leeft een mens in deze tijd, op deze planeet van de Malle Koningen? Waar een NL-alert op ieder moment op je telefoon kan verschijnen? In de nieuwe Britse serie Years and Years drukt Trump écht op de nucleaire knop.

De achtergrond: in de serie spartelen de personages net zoals wij in een zee van constante, collectieve angsten. Geen malle koning, maar een gekke koningin is aan de macht in dit verhaal gesitueerd in de nabije toekomst. Ze is Vivienne Rook (Emma Thompson), een doorsneevrouw uit Manchester die opeens het gezicht van de populistische politiek wordt, een mix van Britse leiders uit onze eigen werkelijkheid: de populistische Nigel Farage, bekend van de Brexit Party, en de huidige premier Theresa May.

Rook slaat aan bij iedereen, ook bij sommigen van de Lyons, een gezin bestaande uit een grootmoeder en haar vier volwassen kleinkinderen. Die hebben allemaal hun eigen 'dingetjes' die hen tot vertegenwoordigers van allerlei gemarginaliseerde groepen maken: Daniel is gay, getrouwd, maar verliefd op een asielzoeker uit de Krim; Stephens dochter is transhuman, en ze wil dood zodat haar bewustzijn op schijf kan worden opgeslagen; Edith is beroepsactivist; Rosie is gehandicapt, aan een rolstoel gekluisterd.

Op een nacht in 2019 zitten de Lyons rond de barbecue bij het huis van de grootmoeder. Opeens gaat het alarm en komen de alerts binnen op ieders telefoon. Een van de kinderen zegt: 'Hebben we… een alarm?' Dat laatste schetst heel mooi hoe abnormaal de mogelijkheid van een ramp op gewone mensen zoals de Lyons overkomt. Zo'n alarmtest, bij ons in Nederland iedere eerste maandag van de maand, registreer je ergens in je achterhoofd. Maar op een dag is het geen test, maar een echte ramp.

Dat gebeurt dus op die avond waarop de Lyons lekker zitten te barbecueën. Het blijkt Trump te zijn geweest, daar komen de Lyons achter als de eerste berichten op hun telefoons verschijnen terwijl de sirenes op de achtergrond nog steeds, gekmakend loeien. En: een atoombom. Gegooid op een Chinees eiland. Trump. Ja, we finally, really, did it.

Het gekke is dat dit gegeven vooralsnog (ik heb vier van de zes afleveringen gezien) verder in het verhaal nauwelijks een rol meer lijkt te spelen. Je zou denken: dit is een keerpunt, zo erg dat alles vanaf nu anders wordt. Maar niets is minder waar: de nucleaire explosie, met duizenden doden, wordt slechts nog een nieuwsevent. Het is alsof de personages zo gewend zijn geraakt aan bizarre gebeurtenissen in het nieuws dat ze snel kunnen schakelen van shock naar acceptatie. Een van de kinderen zegt: 'Weet je nog toen het nieuws saai was?'

Hoe 'bizar' simpelweg normaal is geworden — dat treft me als ik naar Boris Johnson kijk terwijl hij vertelt over zijn hobby. Het gekke is: je ziet dat hij liegt, dat hij terwijl we naar hem kijken dit verhaal verzint, en toch: ergens registreer je dat dit slechts nog een politicus is die met fake verhalen aan de macht wil komen. Wat dit betreft is hij een kopie van Vivienne Rook in Years and Years.

Liegende, manipulerende politici zijn een ramp. Je zou er een NL-alert over moeten ontvangen: wees op de uitkijk, er is een leugen in de lucht gebracht door iemand die onze belangen vertegenwoordigt, die op zoek is naar macht, in onze naam.

Maar constante waakzaamheid is ook niet alles. We leven al op ons tandvlees. Ieder moment kan er iets ergs gebeuren — dat is de sfeer aanwezig in het dagelijkse discours. Samen met de personages in Years and Years hunker ik naar een tijd waarin het nieuws saai was, toen je kon rekenen op saaie mannen en vrouwen in de politiek voor wie de naakte leugen (zie Johnson en Trump) een brug te ver was. De tijd vóór de NL-alert.

Years and Years is nu te zien op BBC First.