Den Skyldige, waarin een politieagent per telefoon een ontvoerde vrouw probeert te helpen, gaat over het oerthema van schuld en boete. Maar de film kijkt ook verder — hij raakt iets primairs in ons, en dat is het verlangen naar verlossing.

Dit stuk is volledig vrij van spoilers.

In de meldkamer van een politiebureau ergens in Denemarken is agent Asger Holm bezig met de laatste twee uren van de nachtdienst. Hij kan geen kant op in de afgesloten ruimte waar hij met een stuk of vijf collega's telefoontjes beantwoordt van mensen die in nood verkeren.

Asger maakt korte metten met de meeste bellers. Een gek die in paniek raakt na het slikken van speed. Of een dronken vrouw die haar knie heeft geschaafd na van haar fiets te zijn gevallen.

Maar dan krijgt hij Iben aan de lijn, een vrouw die door paniek bevangen vertelt dat ze in een bestelbusje op de snelweg zit; ze is ontvoerd; en de dader is haar man Michael. Omdat Michael niet mag weten dat ze de politie heeft gebeld, dat ze dus Asger aan de lijn heeft, doet Iben alsof ze met haar dochtertje praat.

Ondertussen zorgt Asger ervoor dat het politieapparaat in beweging komt: surveillancewagens racen naar een mogelijke locatie op de snelweg en agenten worden naar het huis van Iben en Michael gestuurd, waar het dochtertje en ook haar babybroertje alleen zijn.

Tekst loopt door onder de video.

Trailer Den Skyldige (2018) van regisseur Gustav Möller.

Even terug naar het begin van Den Skyldige. En naar de titel van de film. We weten dat hier sprake van een misdrijf is — zie de titel. Maar wie is de dader? In de eerste vijf minuten horen we dat Asger dienst in de meldkamer moet doen, omdat hij een schorsing uitzit. De volgende ochtend wordt hij in de rechtbank verwacht. Wat hij heeft gedaan, is nog niet bekend.

Hij is de schuldige. Maar terwijl de minuten verstrijken en het drama zich op de snelweg en in het huis van Iben en Michael voltrekt, blijkt dat er in dit verhaal sprake is van meerdere schuldigen.

Sterker, de mogelijkheid is levensgroot dat niemand ónschuldig is.

Dit idee krijgt gestalte in de vormgeving van de film: het hele verhaal speelt zich af in de pakweg tien vierkante meter van de meldkamer. Van de personages komt slechts Asger in beeld. De ontvoerde vrouw, de vader en de kinderen zijn slechts via de telefoon hoorbaar. Iedereen in dit verhaal wordt 'ingeperkt'. Naarmate de vertelling vordert is het net alsof de grenzen van hun bestaan steeds kleiner worden.

Het effect van deze bijzondere vorm is dat we het verhaal zelf moeten 'maken'; we stellen ons de scènes voor, zoals wanneer je een boek leest of naar een hoorspel luistert. Tijdens het kijken gebeurt er vervolgens iets geks: het oerthema van 'schuld en boete' sijpelt het verhaal ongemerkt binnen. Hiermee nestelt zich in ons hoofd de vraag: wie is hier precies schuldig en aan wat en wat zijn de consequenties ervan? Ben ik zélf schuldig? Aan wat, precies? En: is verlossing voor een mens mogelijk, ook al zijn de tijden en de situatie waarin hij of zij zich bevindt nog zo donker?

Verlossing als religieus of spiritueel idee stelt een verheven staat van bewustzijn in het vooruitzicht: je bent, soms letterlijk, bevrijd uit de ketens van schuld. Je kunt weer ademen, leven, zonder de ballast van wat je fout hebt gedaan.

Den Skyldige laat dit proces zien. Eerst is er ontkenning. Een soms woedende poging om jezelf en je daden te rechtvaardigen. Daarop volgt paniek: wat als ik tóch fout zat? (Nee, dat kan niet! Of toch wel?) Steeds koortsachtiger slingert de schuldige tussen goed en kwaad, tussen hoop en vrees.

Uiteindelijk blijft er maar een ding over: bekennen. Vooral tegenover jezelf. Pas dan is er een volgende stap mogelijk.

Hoe belangrijk die stap wel niet is — om te kunnen ademen, om te kunnen leven — zien we zo mooi in deze film. Een personage staat bij een deur met een raam waarachter een licht schijnt. Het moet drie, vier uur in de ochtend zijn. De persoon pleegt een telefoontje. Als hij klaar is, doet hij de deur open.

Den Skyldige is nu te zien.