Het true crime-epos The Staircase van Netflix, waarin een Amerikaanse schrijver terecht staat voor de moord op zijn vrouw, tart ons geloof in het rationele. Want het zou heel goed kunnen dat de uil het heeft gedaan.

De feiten: op de avond van 9 december 2001 belt Michael Peterson (75), Vietnam-veteraan en schrijver van romans over de oorlog, in paniek het noodnummer. Zijn vrouw Kathleen (65) is van de trap gevallen. Overal ligt bloed. Ze ademt niet meer.

Wanneer ambulancepersoneel bij het huis in Durham, North Carolina, arriveert blijkt dat Kathleen is overleden. Detectives gaan aan slag; ze verklaren het huis tot plaats delict. Kort daarna wordt Michael gearresteerd op verdenking van moord op zijn vrouw.

Wat volgt is een Kafkaëske whodunnit: Michael komt terecht in een mallemolen van gladde officieren van justitie, frauderende wetenschappers en vileine rechercheurs die uit zijn op eigen gewin. Gevolg: een jury bevindt hem schuldig aan moord en hij krijgt levenslang.

In de dertiendelige serie, in 2004 al gedraaid door de Franse regisseur Jean-Xavier de Lestrade en onlangs aangevuld met drie nieuwe afleveringen, val je van de ene verbazing in de andere. Wie een beetje zijn verstand gebruikt, kan zien dat Peterson zijn echtgenote niet heeft kunnen vermoorden.

Analyses van bloedspetters op de muur bij de trap waar het lijk van Kathleen werd gevonden, lijken in eerste instantie amateurachtig, maar later blijken die het gevolg van manipulatie door een forensisch wetenschapper in dienst van Durham County.

Tekst loopt door onder de video.

Daar komt bij: een bizarre theorie dat Michael een blaaspijp voor een open haard zou hebben gebruikt om Kathleen de hersens in de slaan; een verwijzing naar een zaak in Duitsland waar Michael jaren geleden woonde en waar een vrouw onder dezelfde verdachte omstandigheden overleed; en een spikkeltje bloed aan de binnenzijde van een korte broek die Michael op de noodlottige avond aanhad.

Allemaal 'bewijsmateriaal', allemaal zo weg te wuiven door wie nuchter kijkt. En toch: de jury denkt daar anders over.

Wél onverklaarbaar zijn drie of vier vreemde snijwonden aan Kathleens hoofd. Dat die door een val op een trap konden worden veroorzaakt, kunnen de juryleden niet accepteren. Die moéten wel het gevolg zijn van een aanval van een razende moordenaar met een blaaspijp in zijn hand.

Ook focussen de officieren van justitie op - hoe kan het ook anders in dit soort zaken - Michaels karakter. Want wat blijkt: de intellectueel die gemakkelijk uit Milton en Shakespeare citeert is biseksueel!

Hoe de advocaten van Michael ook proberen uit te leggen dat Kathleen wist dat Michael soms uitstapjes met mannen had - en dat ze daar geen probleem mee had, dat het huwelijk gewoon goed was - de jury is geschokt. Dus, Michael achter tralies.

© Brainwash

Hoe het afloopt zien we in de laatste drie afleveringen waarin de wendingen zich in snel tempo opvolgen. Plus een tantaliserende theorie: veertjes van een uil zijn namelijk gevonden op het lichaam van Kathleen, zelfs in haar hand. En volgens experts zijn de verwondingen aan haar hoofd conform die die je zou verwachten wanneer de klauwen van een uil in een mensenhuid zouden snijden.

The Staircase. Een ontnuchterende kijkervaring voor wie denkt dat de mens een rationeel wezen is. Het is net alsof de jury het fabeltje van de aanklagers graag gelooft. Alsof een 'razende, biseksuele moordenaar' veel interessanter, veel aannemelijker is dan een 'saaie' val van de trap.

Dat laatste schept een probleem. Want de fictie-optie - Michael is een moordenaar - ís veel interessanter. Tijdens het kijken betrapte ik mezelf erop dat ook ík onbewust zat te wachten op de dramatische wending. De twist. De reveal. Dat Michael tóch een killer zou zijn. Ondanks dat mijn verstand mij vertelde dat deze man nog geen vlieg kwaad zou doen.

De serie leerde mij een duur lesje: de werkelijkheid bestaat niet bij gratie van de verbeelding. Zeker, het leven is een complexe bezigheid waarin vaak niets is wat het lijkt, waarin 'de waarheid' dubbelzinnig kan zijn en daardoor lastig te achterhalen is. Maar soms - en helemaal in het geval van de moordzaak tegen Michael Peterson - is de waarheid banaal, makkelijk te begrijpen voor wie nadenkt.

Toch zijn we er nog niet. Want: die uil. En als de uil het uiteindelijk toch blijkt te hebben gedaan - het laatste woord is nog niet gezegd in deze kwestie - dan geef ik het op.