The Handmaid's Tale, de televisieserie gebaseerd op Margaret Atwoods roman uit 1985, is een krachtige proteststem vóór het feminisme. In seizoen twee ondergaan de vrouwen in het verhaal zoveel verschrikkelijks dat je, als man, met angst en beven zit te wachten op de wraak van hoofdpersoon June.

Dit artikel bevat verzonnen spoilers voor plotontwikkelingen die misschien wel nooit zullen plaatsvinden. In ieder geval veilig om te lezen voor wie afleveringen 1 - 4 van seizoen twee heeft gezien.

Wraak als thema bij mannen én vrouwen is zo oud als de mens; de klassieke literatuur is er doorspekt van. Voor iedere Achilles, die bij Troje weigerde te vechten toen Agamemnon zijn slavinnetje Briseïs kaapte, is er een Klytaimnestra, die haar gram haalde bij diezelfde Agamemnon die zijn (en haar) dochter had geofferd, om maar oorlog te gaan voeren tegen de Trojanen. In Shakespeare's Titus Andronicus is wraak zelfs een personage, vermomd als Tamora die de gedaante van Tisiphone aanneemt, een wraakgodin in Ovidius' Metamorphosen.

Bij Ovidius krijgen we een goed idee van het soort geweld dat vrouwen meemaken (en waarmee June kampt in The Handmaid's Tale). Zo is Philomela een Atheens koningsdochter, zuster van Procne die getrouwd is met Tereus. Tereus raakt geobsedeerd door Philomela, voert haar naar Trachië en verkracht haar. Als Philomela dreigt de verkrachting ruchtbaar te maken, snijdt Tereus haar tong uit. Philomela weeft vervolgens een tapisserie, een kleed, waarin ze het verhaal van de verkrachting vertelt en stuurt die naar haar zus Procne. Samen nemen ze wraak.

Trailer bij het derde seizoen The Handmaid's Tale.

Nu naar June, die aan het einde van aflevering drie van het tweede seizoen, dat momenteel bij Videoland te zien is, haar oude naam, Offred, terugkrijgt. June: zwanger, op de vlucht, zinnend op wraak, vooral tijdens haar ontsnapping en in die maanden waarin ze zich schuilhoudt in een gebouw waar vroeger een krant werd gemaakt.

De vergeldingsdrang die in haar smeult is af te lezen aan alles, vooral in een ijzingwekkende scène waarin haar liefje, de Eye (geheim agent) Nick, het moet ontgelden wanneer ze seks in een verlaten redactielokaal hebben. 'Ik kán niet meer', zegt Nick na een tijdje, badend in zweet. 'Doe je best', bijt een hijgende June hem toe.

Ik zei het al: als mannelijke kijker zie je The Handmaid's Tale het beste door de gaatjes gevormd door de vingers van de hand die je over je ogen heen legt. En niet alleen uit vrees over de komende wraak van June: óók uit schaamte vanwege de wreedheid van de mannen in deze wereld.

In Gilead, zoals de Verenigde Staten heten na een machtsovername door militaristische christen-fundamentalisten, zijn vrouwen niets waard, behalve als 'dienstmaagd', dat wil zeggen een lichaam dat een kind kan baren. Om voortplanting te garanderen (de meeste vrouwen zijn onvruchtbaar geworden) verkrachten echtparen uit de hogere klassen (de commanders en hun echtgenoten) de dienstmaagden, waarvan June er een is.

Niet alleen de vrijheid van vrouwen is iets van het verleden, ook opstand en verzet zijn onmogelijk. Er is een bevrijdingsbeweging, Mayday geheten, maar die blijkt tot nu toe tandeloos, vandaar dat June, na een onsuccesvolle ontsnappingspoging, toch weer in het huis van commandant Fred Waterford en zijn vrouw Joy belandt.

In dat huis vindt er een babyshower plaatst die wreed, angstwekkend en diep tragisch is. Joy wordt overladen met cadeautjes, die ze krijgt van de vrouwen van andere commandanten. Ze krijgt onder meer een soort kussen dat ze onder haar jurk kan dragen om een gevoel te hebben van zwanger-zijn. Joy is zo blij! En Offred in het hoekje, gekleed in haar rode gewaad, haar ogen neergeslagen.

© Hulu

Elisabeth Moss in The Handmaid's Tale

Joy vind ik minstens zo interessant als June. Wat moet er wel niet in haar omgaan! Natuurlijk haat ze June, omdat ze een kind draagt, verwekt door haar man. Maar ze moet June ook beschermen om ervoor te zorgen dat de geboorte van het kind straks goed verloopt.

Ik denk dat ze ook houdt van June, dat ze uiteindelijk ervoor gaat zwichten June te helpen vrij te komen. Want Joy voelt aan, kussen en al, wat het is om een leven in je te dragen. Dat gevoel is nog het meest subversief in The Handmaid's Tale. Want dát is het enige wat mannen nooit zullen snappen.

Juist uit onmacht gaan de mannen zo verschrikkelijk tekeer in deze wereld. Van een vrouw die geen seks met mannen wil, maar slechts met vrouwen, wordt de clitoris verwijderd. Een vrouw die teveel praatjes heeft, Ofglen, wordt stil gemaakt, letterlijk. Omdat ze opkwam voor Janine, een andere dienstmaagd, snijden de mannen haar tong af.

Wij mannen gaan betalen hiervoor, en hoe: je hoeft alleen maar Ovidius te lezen om een idee te krijgen waartoe een vergeldende vrouw in staat is: '[…] zij, Procne, steekt hem met het zwaard, zonder één blik te wenden… Daarna hakt Philomena hem het hoofd af… De kamer druipt van bloed.' Samen met haar zus Philomena vermoordt Procne haar zoon, die ze samen met Tereus heeft. Om het lichaam vervolgens als maaltijd voor te zetten aan haar verkrachtende en verminkende man.

Terug in huize Waterford. Ten overstaan van Fred en Joy en Tante Lydia, hoedster der dienstmaagden, moet Offred schuld betuigen. 'Ik ben niets waard… Ik ben zo dankbaar voor wat jullie voor me doen… Laat me alsjeblieft proberen goed te zijn…'

De toekijkende tirannen, blij.

Maar achter Offred dansen vlammen wild in een open haard — de hele kamer is gehuld in een gloed van rood.