In Drenthe ligt een steen. Of eigenlijk liggen er twee stenen in Drenthe. Nee, veel meer natuurlijk – en ook de beroemde hunebedden. Maar één steen trekt bijzonder de aandacht. Die ligt heel terloops midden op een onverhard paadje. De steen zorgt ervoor dat je alle andere stenen veel beter gaat zien.

De siersteen die kunstenaar Alicja Kwade achterliet op een zandpaadje in het Sterrebos bij Frederiksoord is ongeveer een meter hoog, perfect rond, hemelsblauw, en weegt zo'n 6.000 kilo. Het kunstwerk heet Solid Sky en is onderdeel van de Drentse kunstbiennale Into Nature, met kunstwerken die op de natuur reageren.

Het blauwe marmer van Solid Sky glanst zo fel als het roestvrijstalen aanrecht bij mijn ouders. In het bos is het o zo gladde oppervlak een absurde verschijning; het doet buitenaards aan.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Solid Sky - Alicja Kwade (foto: Thomas van Huut).

Nu is ieder kunstwerk in het bos natuurlijk een opvallende verschijning, en verschillende werken op Into Nature spelen met dat verrassingseffect. Maar deze bol van gepolijst natuursteen ziet er zó natuurlijk en soeverein uit, dat de schok extra groot is wanneer je stilstaat bij de kunstmatigheid ervan. Het is alsof de blauwe lucht zich heeft opgerold en zich gestold heeft neergelegd op het pad.

Het contrast van het gladde marmer met de ruwe texturen in de omgeving scherpt de zintuigen. Het rulle, droge zand onder je voeten, het laagje stof in de lucht erboven, het droge mos aan de kant van het pad, de donkere groeven in de bast van de bomen, je ziet het allemaal net iets beter. De bol van Kwade is als een slijpsteen voor de zintuigen.

Hoe goed Kwade is in het op scherp zetten van de waarneming bewees ze al eens op de Biënnale in Venetië in 2017. Aan het einde van de hoofdtentoonstelling in de Arsenale, waar bezoekers – overprikkeld van eindeloos veel kunst – de frisse buitenlucht al konden ruiken, stond Welten Line. Dat kunstwerk bestond uit een aantal stalen frames, met daarin hoge spiegels. In sommige frames ontbrak de spiegel, waardoor je erdoorheen kon lopen. Tussen de spiegels stonden een aantal stenen, exact op dezelfde afstand van de spiegel of het lege frame. Continu moest je moeite doen om te bepalen of je naar een échte steen aan het kijken bent, of naar de reflectie van een steen.

Tekst loopt door onder de video.

Deze video geeft een goede indruk van de magie van 'Welten Line'.

Bij Welten Line hoorde een performance, waarbij een exact hetzelfde geklede tweeling door de installatie liep en alledaagse handelingen – even kuchen, een flesje water laten vallen – net na elkaar uitvoerde. Het voelde als een déjà vu, een glitch in The Matrix misschien, een haperende droom in Inception. Tijd en ruimte worden hier door Kwade eens goed door elkaar gehusseld.

Terug naar Drenthe. Op een paar meter afstand van Solid Sky ligt het vierkante marmeren blok waaruit de bol is geslepen, midden op een kruispunt in een open plek in het bos. Opnieuw zet de kunstenaar je waarneming aan het werk: de holte die in het vierkant ontbreekt lijkt veel kleiner dan de bol die je daarnet hebt gezien. Gezichtsbedrog is het, maar dat spel met hol en bol, vol en leeg rijmt schitterend met die uitsparing in het bos waarin je staat.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Er is een kort gedicht van K. Schippers. Het heet De ontdekking en het gaat zo:

Als je goed om
je heen kijkt
zie je dat alles
gekleurd is.

Schippers heeft maar een paar woorden nodig om je uit te dagen goed om je heen te kijken. Ineens zíe je kleur.

Hetzelfde doet Alicja Kwade met haar kunst. Met marmer en spiegels brengt ze je waarneming aan het wankelen. Je moet werken om het evenwicht weer te herstellen, en daardoor kijk je beter.

Into Nature, met kunstwerken van onder anderen Alicja Kwade, Sarah van Sonsbeeck en Olafur Eliasson, is nog te zien t/m 16 september.