Eerstejaars studenten (Foto: ANP/Jerry Lampen).
Eén uitspraak spreekt boekdelen. Bestuurslid Gert van den Berg is aan het woord:
'Als een kind er op zijn dertiende achter komt dat hij op Whatsapp stomme taalfouten maakt en dat vervelend vindt, dan gaat hij vanzelf spelling leren. Dan gaat een kind zelf gemotiveerd aan een taal beginnen en leert het kind in vier weken wat je anders in vijf jaar erin probeert te stampen.'
Dat dit een nogal extreem en eigenaardig standpunt is, moge duidelijk zijn. Toch is het idee van de 'zelflerende/sturende leerling' een dominant idee geworden in het hedendaagse onderwijs. Van den Bergs' uitspraak, hoe absurd ook, is dus geen radicale gedachte, maar eerder een extreme uitvergroting van een idee dat onder veel onderwijshervormers (én assertieve ouders) leeft: dat in het moderne onderwijs de leerling centraal moet staan. 'Studentgestuurd onderwijs' noemen ze dat in het hoger onderwijs, waar ik zelf les geef.
Dit klinkt op het eerste gehoor allemaal best logisch en nastrevenswaardig: studentgestuurd. Wie wil nou niet dat de zelfstandigheid van zijn of haar kind centraal staat in het onderwijs? Toch laat wetenschappelijk onderzoek zien dat de mate waarin niet alleen kinderen maar ook jonge mensen (lees: adolescenten) zelfsturend kunnen zijn, behoorlijk wordt overschat. Volgens hoogleraar Neuropsychologie Jelle Joles is het neurologische rijpingsproces van een tiener nog tot de late adolescentie (16 t/m 22 jaar) volop in gang en zijn tieners niet gebaat bij veel ruimte en vrijheid, maar juist bij structuur, sturing en inspiratie.
'Zelf leren' is een hedendaags mantra geworden dat goed onderwijs niet bevordert, maar eerder in de weg staat. In een artikel over de problematische kanten van het hedendaagse denken in studentgestuurd onderwijs merkte onderwijspsycholoog Paul Kirschner eind vorig jaar fijntjes op dat uit de Nationale Studenten Enquête blijkt dat de aspecten die het hoogst correleren met de algemene tevredenheid van studenten de 'inhoud', 'docent' en 'uitdagend onderwijs' zijn. De meeste studenten zitten niet te wachten op een 'coach' aan de zijlijn van hun eigen leerproces, maar op een docent die heldere instructies en feedback geeft, en tevens beschikt over een rijk didactisch repertoire en inhoudelijke kennis van zaken. Kirschner:
'De eigenschappen van effectieve docenten zijn uitgebreid onderzocht. Vrijwel al deze onderzoeken, ook die zich specifiek richten op het hoger onderwijs, wijzen op dezelfde conclusie: anders dan populaire overtuigingen doen willen geloven, is docentgestuurd onderwijs over het algemeen veel effectiever dan studentgestuurd onderwijs.'
Tekst loopt door onder de afbeelding.