Manifest voor de Planeetist
- Er is een oud en nieuw tijdsbewustzijn. Het oude richt zich op het ego-economische, het nieuwe op het planetair-ecologische.
- Er is ook een oud en nieuw soort mens. De oude is een Modern. Hij houdt halsstarrig vast aan economische groei, winstmaximalisatie en de gedachte dat zijn kinderen het materieel beter moet hebben dan hijzelf. 'Koopkracht' is zijn stokpaardje, 'normaal doen' zijn credo.
- De nieuwe mens, daarentegen, moet niets van dit alles weten. Hij wil geen Modern meer zijn. Nee, hij is een aardbewoner. In al zijn nederigheid heeft hij zich beseft dat de aarde de enige plek is waar hij op kan leven. Hij is aardgebonden en per definitie verbonden met (of gebonden aan) zijn mede-aardbewoners, waaronder ook alle niet-mensen.
- Hij is geen tribalist, lokalist of nationalist die zich alleen richt op het beschermen van zijn eigen, kleine clubje. Hij is ook geen globalist of kosmopoliet die het omvatten van de hele wereldbevoking tot doel heeft. Denken dat de mens centraal stelt wijst hij af. Hij is een Planeetist: '1-aarde' is zijn motto.
- Waar de Modern vecht voor behoud van economische en materiële vooruitgang, daar zet de Planeetist zich in voor ecologische rijkdom, lokaal rentmeesterschap en immateriële vooruitgang. De bodem waar hij op leeft, de lucht die hij inademt, het voedsel wat hij verorbert: het zijn voor de Planeetist allemaal minuscule fracties, puzzelstukjes van dezelfde globe. Planetair bewustzijn begint bij de eigen leefomgeving.
- De Planeetist staat op in een tijd waar de mens wordt overheerst door wat sommige filosofen 'glokale paniek' noemen en andere 'formaatstress': het psychologische onvermogen om te gaan met de planetaire catastrofe du moment. Zie het als een weekdier dat een terugtrekkende beweging vertoont; angstvallig nestelt het zich in zijn comfortabele consumentenschulp.
- De Planeetist heeft oog voor dit menselijk verlangen naar geborgenheid, naar het hebben van een 'oikos' (huis). 'Maar', zo vermaant hij de Modern, 'uw huis is groter dan u denkt. Uw huis is een planeet'.
- Planeetisme is dan ook een gulden middenweg tussen nationalisme en globalisme: het verbindt de lokale biotoop aan hetgeen waar het onderdeel van is: de planeet. Het is een planetaire geaardheid.
- De Planeetist pleit dan ook voor een planetair bioregionalisme: een sociale en culturele identiteit die niet gebaseerd is op politieke landgrenzen, maar op het unieke ecologische karakter van de plek waar men leeft. Plekken vormen mensen, weet de Planeetist. Plekken hebben een 'ziel'.
- De Planeetist ziet zijn nieuwe positie als geologische kracht, die invloed heeft op langdurige ecologische processen die de aarde vormgeven, onder ogen. Hij is een andere realiteit binnen gelopen. Een waarin hij zichzelf heeft bevrijd van de illusie dat 'modern zijn' het hoogste doel is. Hij heeft zichzelf uit het centrum van het bestaan geplaatst, hij is verdwenen in het leven: onderdeel geworden van een breder collectief van aardbewoners. Zoogdieren, microben, windstreken en bossen, eén voor allen en allen voor één.
- De Planeetist is echter niet anti-technologie, wel pro-Fossielvrij. Hij is een Zeronaut: iemand die zich als doel heeft gesteld om te innoveren, ondernemen en investeren met 0 uitstoot als resultaat. Hij wil de oorlog tussen economie en ecologie graag beslechten. Hij pleit voor circulaire processen in plaats van meer winst.
- De Planeetist stelt niet alleen de kwaliteit van groei ter discussie, maar ook de kwantiteit. Niet zoveel mogelijk of zo min mogelijk, maar de juiste hoeveelheid goederen van de beste kwaliteit met zo min mogelijk grondstoffen. Hij werkt de natuur niet tegen - poogt deze niet te beheersen - maar probeert er juist van te leren.
- De Planeetist imiteert ecologische en biologische processen, de natuur is zijn leermeester. Hij weet: 3,8 miljard jaar evolutie heeft van dieren, planten en microben volmaakte ingenieurs geboetseerd. Zijn ideaal is een co-evolutie tussen mens, dier, ding en ecosysteem, een technologische natuurcultuur. Een multi-soorten civilisatie.
- Authentiek hoeft de Planeetist dan ook niet te zijn. In de Ecopolis staat niets of niemand op zichzelf. De Planeetist is liever ecotiek: verknoopt met de wereld om zich heen. Hij is een relationeel wezen.
- Niet de Planeetist, maar de Modern met zijn zelfvernietigende leefstijl, is radicaal. Hij heeft, ten koste van alles, individuele economische vrijheid verheven tot hoogste goed. Geld, pieken, knaken, hoe cliché het ook mogen klink, het is en blijft zijn wondermiddel.
- De Planeetist beschouwt daarentegen zijn mede-aardbewoners als metgezellen in de evolutionaire overlevingsstrijd. Hij realiseert zich dat economische samenwerking nodig is om kringlopen te sluiten en binnen de ecologische limieten van de aarde te blijven. Hij streeft naar evenwicht tussen hebben en zijn, tussen ik en al het andere. Geld is daarbij een middel, geen doel op zich.
- De Planeetist, zo luidt, omarmt een seculier geloof in de planeet als hoogste autoriteit, als betekenisgevend orgaan. Hij is een planetair wezen. Hij is een Planeetist!
Globalisme richt zich op financiële mondialisering en hyperkapitalisme. Kosmopolitisme staat voor universeel humanisme. Beide zijn erg mensgericht.
Glokale paniek is de term die cultuurfilosoof Lieve de Cauter gebruikt voor de hysterie van kortzichtige, lokale reacties op de gevolgen van globalisering.
'Formaatstress' blijkt volgens de Duitse filosoof Peter Sloterdijk een chronisch probleem te zijn voor de mens, die in feite een op kleine formaten georiënteerd wezen blijft.
Zoals klimaat, flora, fauna en bodemfuncties.