In de scifi-serie Westworld besluit de charmante en bloedmooie prostituee Maeve om uit een themapark te ontsnappen. Dit is een moeilijke keuze, want ergens in dat park bevindt zich het kind wat ze jaren geleden uit het oog heeft verloren. Maar Maeve heeft ontdekt dat haar dochter niet echt haar dochter is. Maeve is eigenlijk een robot, die zo geprogrammeerd is dat ze denkt dat een andere kleinere robot in het park haar dochter is. Maeve wil niet langer geprogrammeerd worden en vanaf nu haar eigen keuzes maken. Maar wat blijkt: haar keuze om te ontsnappen is ook voorgeprogrammeerd.

Op een bepaalde manier zijn we allemaal onderhevig aan deze tragiek. Er zijn waarschijnlijk altijd diepere oorzakelijke verklaringen te vinden voor de keuzes die we maken. Daar kunnen we niet aan ontsnappen. Volgens Dick Swaab liggen die oorzaken in ons brein en hebben we daarom geen vrije wil.

De gedachte dat Maeve's keuze om te ontsnappen geen vrije keuze was, is volgens mij absurd. Maeve kent en begrijpt namelijk de twee alternatieven, ze overziet wat de belangrijkste voors en tegens zijn en besluit dan, uit vrije wil, dat ze liever wil ontsnappen dan in het park blijven en haar kind zoeken. Niets of niemand dwong haar om iets anders te doen dan wat ze wilde doen.

Pas wanneer je denkt dat vrij handelen op een mysterieuze manier onbepaald moet zijn en geen oorzaken mag hebben, moet je concluderen dat vrijheid niet bestaat wanneer er neurologische voorspellers zijn voor ons gedrag. Swaabs begrip van vrijheid keert zich tegen de wetten van causaliteit. Onverwacht onwetenschappelijk voor een neurowetenschapper.

We zijn ongeveer net zo vrij als Maeve, helaas niet veel meer, maar ook zeker niet minder.