Een lening lijkt een zaak tussen twee partijen, maar individuele schulden gaan ons allemaal aan.

Als schulden mensen boven het hoofd groeien, zou het volgens Karim Benammar beter zijn als we ze kwijtschelden; niet alleen uit morele overwegingen – we willen mensen niet oneindig laten boeten voor dezelfde misstap – maar ook uit economische overwegingen. Van een kale kip kun je niet plukken en iemand dan nog verder onder druk zetten, zorgt er hooguit voor dat hij helemaal niet meer kan functioneren. Dat is duur voor de samenleving.

Maar wie moet de schuld kwijtschelden? We kijken als eerste naar de schuldeiser, maar dit heeft iets willekeurigs. De schuld van de één is het bezit van de ander. Waarom zou juist de schuldeiser zijn bezit opgeven om ons allemaal te helpen? Toevallig zijn sommige schuldeisers rijke banken, maar dit is lang niet altijd het geval. Voor een individuele schuldeiser weegt 1000 euro schade aan hemzelf zwaarder dan 2000 euro schade aan de samenleving. We kunnen dus niet verwachten dat de partijen onderling altijd tot een voor de samenleving bevredigende oplossing komen.

Een faillissement van een bedrijf kan meerdere bedrijven meetrekken; de betalingsproblemen van de één veroorzaken die van de ander. Tijdens de bankencrisis moesten we individuele banken redden om een domino-effect te voorkomen waarvan de schade voor de samenleving te groot geweest zou zijn. Tot onze morele afschuw zijn de bankiers zelf nauwelijks voor de schade opgedraaid. Toch is boos stellen dat banken het in het vervolg zelf maar moeten zien te redden onvoldoende. De crisis toonde aan dat individuele schulden altijd al een gemeenschappelijke kwestie waren, of we dit nu rechtvaardig vinden of niet.

De schulden van anderen kunnen uiteindelijk ook onszelf raken. Individuele partijen kunnen prima samen een lening aangaan, maar hebben daarbij geen oog voor de consequenties voor de samenleving. Grote en kleine schuldencrises gaan ons allemaal aan. Het wordt tijd dat overheden hun verantwoordelijkheid nemen en inzien dat niet alle financiële problemen worden voorkomen met morele oproepen aan bankiers en consumenten. meer weten?

Filosoof Karim Benammar vraagt zich in Brainwash Radio af: Wat zijn schulden eigenlijk? Welke aannames doen we over schulden en welke blinde vlekken hebben we in hoe we over schulden denken? Het woord 'schuld' is bijzonder, omdat het in Nederland zowel gebruikt wordt voor financiële schuld als morele schuld (je bent schuldig aan iets). In andere talen wordt een onderscheid tussen twee vormen van schulden gemaakt: in het Engels heb je de woorden 'guilty' en 'debt'. En waarom moeten schulden eigenlijk koste wat het kost worden terugbetaald?