Waarom vrouwen betere activisten zijn

Greta Thunberg laat de wereld zien wat vrouwenactivisme is. Veel reacties op haar gaan over haar autisme, over haar uiterlijk en kleding. Een vrouw krijgt vaak als eerste commentaar over haar verschijning en niet over haar boodschap. 'Als ik mensen op een brand wijs, moeten ze zich niet op mij concentreren maar op die brand', reageerde Thunberg tijdens de klimaattop in december 2019 wanhopig op alle media-aandacht. Greta is niet alleen. Steeds meer jonge vrouwelijke activisten staan op. Ze zijn ook inhoudelijk gedreven, volhardend en onverschrokken.

Zeventien dagen zwalkte ze op zee, voor ze in Italië aanmeerde en opgepakt werd. Carola Rackete is de 31-jarige kapitein van een schip van Sea Watch. Dit is een Duitse NGO die op de Middellandse zee vluchtelingen helpt. Carola Rackete redt vorig jaar juni 42 Afrikaanse vluchtelingen van de verdrinkingsdood. Ze zwerft ruim twee weken met hen op zee, omdat geen enkel Europees land aanbiedt deze mensen te ontvangen

Inmiddels zijn haar passagiers ziek en wanhopig. Daarom negeert ze het verbod om aan te meren en legt aan in Lampedusa in Italië. Ze weet dat zij dan opgepakt zal worden, hetgeen ook gebeurt. Grote professionele hulporganisaties als Save the Children en Artsen zonder Grenzen hadden hun operaties vanwege de strengere regelgeving al een tijd geleden gestaakt. Deze kapitein niet. Ze werd een voorbeeld dat navolging kreeg van andere kapiteins. Zelf bleef ze er kalm onder. 'Het was moeilijk, maar de veiligheid van mijn passagiers gaat voor.'

Megan Rapinoe is een Amerikaanse voetbalster die vooral bekend is door de haar weigering het wereldkampioenschap met president Trump in het fucking White House te vieren. Ze werd de Rosa Parks van deze tijd genoemd. Rapinoe is een van de belangrijkste stemmen in het debat over gelijke betaling van de Amerikaanse nationale elftallen.

De lijst met mooie voorbeelden is langer. De 19-jarige Emma González werd het gezicht van de lobby voor strengere wapenwetten na een schietpartij op haar school in Florida. Daarbij overleden zeventien scholieren. Olga Misik is een 17-jarige die tijdens een demonstratie van de Russische oppositie de oproerpolitie tot staan bracht door in kogelvrij vest op straat te gaan zitten en een passage uit de grondwet voor te lezen over het recht op protest. Deze vrouwen zijn radicaal én constructief, ze inspireren omdat ze niet tegen iets zijn. Ze spiegelen onrecht, ze laten een alternatieve houding zien. Ze zijn niet uit op heldendom, maar op verandering. Ik denk dat dat vrouwelijk is.

'Dat moet je ook leren, meisje', kreeg ik ooit heel vriendelijk en goedbedoeld te horen van een ervaren bestuurder. Dan zou ik weten hoe het werkt in de echte – want – mannenwereld. Ik dacht dat hij gelijk had en deed vergeefs mijn best. De nieuwe vrouwelijke leiders laten zien dat die tijd voorbij is. Ze inspireren me. Ze laten een alternatief zien waar ik me als vrouw bij thuis voel. Ze doen de dingen anders en zijn hier open over. Ze spelen geen spel. Ze houden hun kaarten niet voor zich. Ze gaan voor de inhoud, niet voor status.

De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern kreeg veel applaus voor haar reactie op de extreemrechtse aanslag op een moskee in Christchurch. Een foto waarop ze bedekt met een hoofddoek een overlevende omhelst werd iconisch. Ze vertelt zelf dat ze er niet over nagedacht had, maar onderweg een vriendin om een sjaal vroeg als teken van respect. Pas later bleek haar kledingkeuze enorme impact te hebben. Is dit dan een teken van de beroemde vrouwelijke intuïtie? Misschien. Het is in ieder geval een voorbeeld van goed afstemmen, van gevoel voor de betrokkenen en gevoel voor de situatie.

'Ardern heeft zo goed als perfect op deze tragedie gereageerd,' schreef David Farrar op het populaire Kiwiblog. Maar Ardern was helemaal niet bezig was het 'perfect reageren', ze reageerde 'gewoon'. Ze vertelt dat ze op het moment gewoonweg niet bezig was met zichzelf en wat ze te verliezen zou hebben. Ze doet wat ze denkt dat nodig is. Zo gewoon is dat blijkbaar niet, geven de bewonderende commentaren aan.

Diezelfde vorm van leiderschap laten de andere vrouwelijke activisten ook zien. Ze gaan voor de goede zaak, zijn niet bezig met wat anderen denken. Ze hebben eerder last van hun heldenstatus. Die is niet hun doel, maar hooguit behulpzaam voor dat wat ze willen bereiken. Op hun manier doen deze vrouwen allen een beetje een deur open. Ze laten zien dat het op een andere manier kan. En ze laten zien dat veranderen mogelijk is.

Recent zag ik de theatervoorstelling van Mounir Samuel En toen schiep God Mounir. Met zijn persoonlijke verhaal slecht hij grenzen van geografie, geloof, geaardheid en gender. Als Egyptische-Nederlander is hij geboren en getogen in de protestants-christelijke Biblebelt. Later omarmt hij ook zijn koptisch-orthodoxe achtergrond. Hij was vroeger een bekend journaliste, Monique. Hij legt ons – naïef publiek – uit in welke landen je wel of niet homo, lesbisch, of trans kunt zijn.

De voorstelling eindigt met een pleidooi voor de achtste scheppingsdag, waarop de nieuwe mens geboren wordt. Geen man en geen vrouw maar zowel man als vrouw net zoals we hem de hele avond ervaren hebben. Gendervrij. Overal ontmoet hij vragen en reacties op man- of vrouw-zijn. Het moeilijkste land is Nederland vertelt hij. 'Het probleem bij transgenders en transitie is dat het altijd gaat over de persoon die in transitie is, terwijl de samenleving in transitie zou moeten gaan. Ik was altijd al die man, het is zaak dat jullie dat gaan zien. Het is niet aan mij om het te bewijzen.'

De voorstelling van Mounir laat zien dat er niet zoiets zou moeten zijn als typisch vrouwelijk of mannelijk activisme. Ik ben blij voor de jonge vrouwen én mannen van nu dat vrouwelijk activisten inspirerende rolmodellen zijn. Uiteindelijk gaat activisme over samen werken aan een betere toekomst voor iedereen: mannen en vrouwen, kinderen en volwassenen, met welke religie of gendervoorkeur dan ook. Activisme dat inclusief is, daar gaat het om. Er zijn natuurlijk ook veel mannelijke activisten die inclusief denken, maar in deze tijd zijn er opvallend veel vrouwelijke. Zij gaan voor inhoud en niet voor status. Zij denken inclusief. Daarom zijn vrouwen betere activisten.