In de Women's Marches manifesteerde zich de macht van het volk om te strijden voor onze rechten en vrijheden. En dat is hard nodig.

In heel Europa vormen populisten op de nationalistische rechterzijde politieke partijen van formaat. Kenmerkend voor populisten is dat zij menen exclusieve en directe toegang te hebben tot de volkswil. Wanneer we omgeven zijn met antidemocratische krachten en het geluid van vreemdelingenhaat steeds scheller klinkt, komt op scherp te staan dat onze rechten en vrijheden democratisch onderhoud behoeven. Als het populisme het volk verabsoluteert, als het denkt het volk te belichamen en ermee samen te vallen, dan komt het erop aan onze macht terug te pakken en ons te verzetten in naam van een ander wij en een rechtvaardige wereld.

Hannah Arendt leert ons dat we nooit onze macht moeten onderschatten om het tij te keren. Volgens Arendt is er een nauwe samenhang tussen politiek handelen en het hebben van rechten: onze vrijheid wordt gewaarborgd omdat wij samenleven volgens onze eigen wetten. Democratie wil precies zeggen: mee kunnen doen en praten over de totstandkoming van wetten die voor jou gelden. De rechten en vrijheden die we hebben zijn onze rechten. Dat wil zeggen: ze zijn ons niet door een god, een koning of een president gegeven. Democratie is meer dan het uitbrengen van je stem bij verkiezingen. Democratie vergt dat we onze rechten verdedigen voordat het te laat is.

Soms is nietsdoen simpelweg geen optie, ook al weet je van tevoren niet wat het resultaat zal zijn. De uitkomst van politieke actie is wezenlijk onvoorspelbaar. Arendt benadrukt ook dat handelen grenzeloos is, omdat het scheidslijnen tussen mensen overwint en nieuwe relaties legt die voordien ondenkbaar waren.

Politiek activisme en burgerlijk verzet is gericht op het beïnvloeden van de publieke opinie en het veranderen van recht en beleid. Volgens Arendt beantwoordt handelen aan de menselijke conditie van nataliteit, het symbolische feit dat met onze komst in de wereld een nieuw begin is gemaakt. Dat maakt dat wij kunnen ijveren voor gelijkheid, vrijheid en rechtvaardigheid die door het populisme worden bedreigd, waardoor wij het tij kunnen keren en altijd een nieuw begin kunnen maken.

meer weten?

Tijdens een grote demonstratie aan de vooravond van de inauguratie van Trump sprak actrice Cynthia Nixon namens de LGBT-community. Ze overwon scheidslijnen door te zeggen dat zij er niet alleen staat voor zichzelf, maar ook pal staat achter de rechten en vrijheden van vrouwen, van moslims en van mannen die niet willen leven in een wereld waarin gelijkheid ter discussie staat. Door verschillen te overwinnen ontstaat de macht van het getal: handelen doe je nooit alleen maar altijd samen.