Zo werd er halverwege de 19e eeuw gedacht. Het motto was dat cultuur de Schrift kan vervangen. Dat is een prachtig idee, waar ik oprecht in geloof. En onze samenleving pretendeert er oprecht in te geloven. Wanneer politici moeten verantwoorden waarom ze tv-zenders, musea en andere kunstinstellingen financieren, zeggen ze dat kunst ons helpt te leven en te sterven. Maar daar geloven ze niet in, en ik zal jullie vertellen hoe wij dat weten. Stel dat je naar de Universiteit van Amsterdam of het Rijksmuseum gaat, of de universiteit van Oxford, Cambridge, de Sorbonne of Salamanca, waar dan ook in West-Europa, en je zegt: 'Ik kom cultuur studeren want ik ben de weg kwijt. Ik weet niet wat de zin van het leven is, wat goed of fout is. Ik heb troost nodig.' Als je in tranen uitbarst en zegt: 'Leer mij hoe ik moet leven'. Dan pakken de hoeders van de cultuur de telefoon en bellen ze de politie of het gekkenhuis.
Het is onacceptabel om naar cultuur te snakken. Interesse tonen mag wel. 'Er is een nieuwe tentoonstelling in het Rijks, fascinerend', zegt men dan. 'Je wilt het late werk van Kant bestuderen en hoe het zich verhoudt tot Rousseau. Prima, je wordt toegelaten. Maar als je wilt leren hoe te leven en te sterven, is cultuur niks voor jou.' Er wordt uitgegaan van de kille aanname dat normale mensen geen hulp nodig hebben om te leven. Het leven is simpel. Je groeit op en maakt jezelf los van je ouders. Je zoekt een bevredigende baan. Je ziet de generatie van je ouders zwakker worden en sterven. Zelf ga je ook opgewekt je dood tegemoet en als alles voorbij is, ga je in de grond liggen en sluit je de deksel. Simpel, toch?
Nou, ik vind van niet. De hoeders van de cultuur, de mensen die tv-zenders, musea en universiteiten runnen, zijn volgens mij niet ontvankelijk genoeg voor het troostende en leerzame vermogen van kunst en filosofie. Dat is mede de oorzaak van de crisis in onze cultuur. Kunst en filosofie hebben een ongeëvenaard vermogen om ons te helpen op onze levensweg. Maar we moeten ze op de juiste manier behandelen, zodat ze louterend werken. Daar worstelt onze samenleving mee.