Louisa May Alcotts Little Women (1868) is opnieuw verfilmd, pakweg de elfde keer. Maar op dit geliefde verhaal over het wel en wee van vier zussen aan het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog zit een groepje kijkers niet te wachten: de kleine mannen.


Ik ken ze: kleine mannen die hun neus gaan optrekken voor deze kleine vrouwen. Voor Meg, Jo, Beth en Amy die samen met hun moeder, Marmy, in een dorpje in Massachussetts wonen terwijl hun dominee-vader samen met de Unie-troepen aan de burgeroorlog deelneemt.

'Kleine vrouwen' zijn de vier zusjes, omdat we hun pijn en onzekerheid in de overgang van tiener naar volwassene eerstehands ervaren. Dat zou ook interessant moeten zijn voor 'kleine mannen'. Immers, allebei maken ze dezelfde levensfase mee. Maar kleine mannen die in dit verhaal moeiteloos meegaan met deze kleine vrouwen — ik heb er mijn twijfels over.

Zelf kan ik me niet herinneren dat ik Alcotts roman heb gelezen. Ik denk dat ik er nooit in kon komen. Ook weet ik dat ik de bekendste verfilming ervan, die van George Cukor in 1933, behoorlijk saai vond. Misschien, denk ik nu, was de reden hiervoor dat de burgeroorlog, zo aanwezig in andere films die ik wél geweldig vond — talloze westerns — in Little Women slechts de achtergrond vormt.

Te weinig actie. Dat is juist waar de kleine mannen die ik ken naar hunkeren, zeker wanneer ik bij mijn plaatselijke bioscoop poolshoogte neem. Toen ik recent naar de Eerste-Wereldoorlogsfilm 1917 ging, zat de zaal vol met kleine én grote mannen. Is dit een teken aan de wand? Hier hebben we een film die van het eerste tot het laatste moment een en al actie is. Verder kan ik rapporteren dat veel kleine mannen — mijn tienerzoon en zijn vrienden — de film meerdere keren hebben gezien. Ze vinden hem zo ongeveer de beste film aller tijden.

Misschien vertegenwoordigt deze reactie een backlash tegen het huidige klimaat van radicale culturele verandering waarvan we de impact steeds meer voelen. Toen regisseur Greta Gerwig onlangs over het hoofd werd gezien bij de Oscar-nominaties — Little Women dingt mee in de categorie beste film, maar niet voor beste regisseur — was het land te klein. Schande, riepen veel vrouwelijke artiesten.

En: ze hebben gelijk.

Gerwigs Little Women is een fabuleuze film, een visueel prachtig gemaakte, intelligent vertelde verfilming van Alcotts geliefde verhaal.

Schande, riepen vrouwelijke artiesten toen Little Women over het hoofd gezien werd bij de Oscars. En: ze hebben gelijk.

Dit brengt de kleine mannen in een lastig parket. Met hen ben ik het vaak eens. Soms raak ik kriebelig als er weer zo'n overdreven woke-verhaal verschijnt waarin wordt aangedrongen op het herkennen van de rol van vrouwen in de kunsten. Focus op de inhoud in plaats van wie het een en ander heeft gemaakt, denk ik dan. Maar in het geval van Little Women hebben de activisten gelijk: er is geen enkele reden waarom Gerwig niet genomineerd zou worden, sterker, ze zou wat mij betreft de Oscar voor beste regisseur verdienen. Zo goed is haar film.

Mooi is hoe deze actuele thematiek terugkeert in de film. Jo (Saoirse Ronan) is een schrijver die als vrouw aan de kant wordt gezet. In een van de mooiste scènes, die overigens niet voorkomt bij Alcott, onderhandelt zij met haar uitgever (ze heeft net Little Women geschreven) over hoe het verhaal zou moeten aflopen. De uitgever: als de hoofdfiguur een meisje is, dan moet je aan het einde ervoor zorgen dat ze of doodgaat, of in het huwelijk treedt.

Dit tragische lot hangt Jo en haar zusjes boven het hoofd. Ze lijken wel niets waard, behalve als trophy wife voor een of andere jongeman. Wat te doen? Zal Jo haar roman op deze manier laten eindigen, zodat het boek een bestseller kan worden? Gerwig vindt een prachtige oplossing in haar film.

Terug naar de kleine mannen. Als de eindtitels van Little Women over het scherm rollen, denk ik: ik ga alle kleine mannen van Nederland, verslaafd al dan niet aan actiefilms waarin jongens spannende dingen meemaken, oproepen om naar deze majestueuze meisjes en uiteindelijk vrouwen te gaan kijken. Want kijk, Jo is niet 'anders' of 'saai'. Ze is net als jullie. Ze zegt: 'Ik kan mijn teleurstelling over het feit dat ik een meisje ben niet te boven komen. Ik wil zo graag met vader mee gaan vechten in de oorlog.'

En: ze maakt net als jullie mee hoe vernietigend machteloos je je kunt voelen als tiener. Je voelt dat je de hele wereld aankan in je eentje, dat je het lot kan tarten, maar dan blijkt dat niet het geval. Jo gelooft dat ze de dood van haar zusje Beth kan voorkomen. Dat dit onmogelijk is, maakt haar depressief. Tegelijkertijd brengen nieuwe inzichten haar een stapje dichterbij de volgende fase van haar leven.

Dus, kleine mannen van Nederland — én grote mannen die nog een beetje (te) klein zijn — gá naar Little Women. En zie deze grote vrouwen.

Little Women is te zien vanaf 6 februari.