Artikelen

Water lijkt vanzelfsprekend uit de kraan te stromen, maar dat is lang niet voor iedereen zo. Jurist Daphina Misiedjan zag in Suriname dat gemeenschappen geen toegang hadden tot stromend water, terwijl ze naast een rivier woonden. Maar ook hier in Nederland heeft niet iedereen water, omdat huishoudens die de rekening niet betalen worden afgesloten. Deze week doet de rechter daar uitspraak over. Misiedjan: 'Water is een mensenrecht, maar dat wordt op veel plekken genegeerd.'

Het klinkt paradoxaal, maar hoe meer je streeft naar geluk, hoe ongelukkiger je wordt. En dat niet alleen; psycholoog Egon Dejonckheere ontdekte dat het welzijn van het individu in de gelukkigste landen juist kan verslechteren, dankzij de maatschappelijke druk om aan dat ideaalbeeld te voldoen. Want wat als je moeite hebt om geluk te vinden in een zee van gelukkige mensen? Als je het gevoel hebt dat je niet aan de hoge verwachtingen kan voldoen, kan dat eerder tot negatieve gevoelens leiden.

Witte jongetjes die niet in staat zijn om contact met anderen te maken, maar wel een supertalent hebben. Dat cliché bepaalt nog altijd ons beeld van autisme. Tijd dat daar verandering in komt, vindt onderzoeker en autist Niels Springveld, die een boek schrijft over de geschiedenis van autisme. We spreken hem op Wereld Autisme Dag. "Na een dag vol sociale activiteiten kom ik de spreekwoordelijke man met de hamer tegen."

Hoe houden we de aarde leefbaar voor onze kinderen? Een antwoord op die vraag zoekt schrijver en socioloog Ruben Jacobs in zijn nieuwste boek: De eeuw van Felix. Een verhaal over hoop houden in een steeds onzekerdere en instabiele wereld

Zijn we hackbare dieren die worden beïnvloed en gemanipuleerd door technologie? Of hebben we keuzevrijheid ten opzichte van de techniek die onze levens grotendeels is gaan bepalen? Volgens filosoof Miriam Rasch is onze keuzevrijheid beperkt, maar dat betekent niet dat we slechts weerloze speelballen zijn. In haar nieuwe boek Autonomie. Een zelfhulpgids onderzoekt ze de vraag hoe je autonoom kunt handelen, als slimme systemen, wetenschap en techniek alles sneller, beter en eerder weten dan jij.

Het was voor gedragswetenschapper Reint Jan Renes bijna een surreële ervaring, om tijdens de coronacrisis te zien dat we wél in staat zijn om mensen massaal ander gedrag te laten vertonen. Maar waarom lukt dat niet met de klimaatcrisis? 'We moeten de klimaatcrisis radicaal collectief maken, net als de coronacrisis.'

Vladimir Poetin is helemaal gek geworden, hij is een gevaarlijke narcist, klinkt het vaak. Ook andere, vooral uiterst rechtse, politici krijgen dat label opgeplakt. We vroegen psycholoog en filosoof Arthur Eaton waarom we politici als Poetin zo graag diagnosticeren en hoe verstandig dat is. Want dat psychologiseren zegt misschien wel meer over ons, dan over hen. 'We kunnen ons beter afvragen waarom dit soort politici zo'n grote aantrekkingskracht heeft.'

Gesloten winkels, arrestaties bij protesten en toenemende censuur. Nu de oorlog in Oekraïne voortduurt, ervaren de Russen gevolgen van de sancties tegen Rusland en van de toenemende repressie in hun land. We spraken drie Russen over hun situatie. 'Ik weet niet of ik mijn geboortestad Sint-Petersburg ooit nog terug zal zien.'

Vandaag kan je stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Die doen ertoe in een land waarin de kloof groeit tussen centrum en periferie, en kansarme en kansrijke delen van het land. In haar boek Een klein land met verre uithoeken beschrijft geograaf en journalist Floor Milikowski hoe politieke keuzes ervoor zorgen dat banen en kapitaal zich concentreren in grote steden, terwijl de bevolking elders krimpt en ziekenhuizen, bibliotheken en scholen verdwijnen. We vragen haar wat de gemeenteraadsverkiezingen en lokale beleidsmakers kunnen betekenen in het keren van het tij.

Pompende beats en plakkerige lijven, dicht op elkaar en zonder mondkapje. Dansen tot het licht wordt: het mag weer. We spraken met schrijver en clubkid Persis Bekkering over de waarde van de nacht en de rave als vrije ruimte in tijden van crisis.

Hoewel regeringsleiders erop hameren dat de economische sancties tegen Rusland bedoeld zijn om Poetin en enkele oligarchen te raken, stelt onderzoeker Paul Jonas dat het vooral de Russische bevolking is die eronder te lijden heeft: 'Met name de meest kwetsbare mensen.'

Emancipatie is net zo belangrijk voor mannen als voor vrouwen. Als meer doordringt wat mannen te winnen hebben, hoop ik dat ze een stapje opzij zullen doen.

Met alle vormen van empathie en medemenselijkheid moet je blij zijn, prijst historicus Leo Lucassen de solidariteit met en de vele hulpacties voor de Oekraïense bevolking. 'Maar je moet je niet rijk rekenen, het verleden heeft laten zien dat de massaliteit waarmee dat gebeurt van tijdelijke aard is.' Ook wijst hij op een dubbele standaard.

Laurens Knoop, creatief directeur van The School of Life en fotograaf François Luxembourg zijn met een bus vol hulpgoederen onderweg naar de Pools-Oekraïense grens. De komende dagen vullen we deze blog aan met hun bevindingen.

De dreiging hing al langere tijd in de lucht, en tóch was de schok groot toen Oekraïne deze week werd binnengevallen door Rusland. Hoe ga je om met de angst voor oorlog, voor iets dat zoveel groter is dan jezelf? We spreken met twee mensen die eerder oorlog meemaakten: filmmaker Lidija Zelović uit voormalig Joegoslavië en schrijver en psychiater Forugh Karimi uit Afghanistan.

Word je uitgenodigd voor een diner en eet je geen dierlijke producten? Dan dien je dat kenbaar te maken, zoals je dat ook doet als je ergens allergisch voor bent. We hebben het over vegetarische bitterballen, terwijl die met vlees gewoon bitterbal heten. In onze carnistische cultuur heeft de veganist altijd iets uit te leggen, stelt dierethicus Willem Vermaat in Waarom we geen hondenmelk drinken.

Als we de populaire cultuur mogen geloven, ziet de toekomst van artificiële intelligentie (AI) er ongeveer zo uit: een kwaadaardig superintelligent systeem dat het einde van de mensheid inluidt, of op mensen gelijkende robots die de wereld overnemen. Volgens filosoof Lode Lauwaert is dat voer voor café, niet voor een serieuze discussie. 'De artificiële intelligentie die ons dagelijks leven nu al vormgeeft, zie je vaak niet. Het is onze plicht om na te denken over de problemen met de ontwikkeling en het gebruik daarvan.'

Een van de eerste tekenen van leven na de atoombomaanval op Hiroshima in 1945 was een paddenstoel: de Matsutake. Het is tevens een delicatesse, en een van de meest kostbare wilde paddenstoelen. In haar boek De paddenstoel aan het einde van de wereld duikt hoogleraar antropologie Anna Tsing in het bijzondere leven van deze schimmel. Onlangs verscheen het boek in de Nederlandse vertaling. Wat kunnen we leren van de Matsutake over het leven, kwetsbaarheid en kapitalisme? Dit artikel is een ingekorte uitwerking van het interview van Lisa Doeland met Anna Tsing op het Brainwash Festival.