Biologie en de loonkloof
Een idee uit 2019 onder de loep
Is de loonkloof puur cultuur, of speelt biologie een diepere rol? Een uitspraak van filosoof Griet Vandermassen in haar Brainwash Talk uit 2019 zette het debat op scherp. Nu, zes jaar later, weten we meer, vraagt die stelling om context en roept haar analyse kritische vragen op over de gebruikte aannames.
Onlangs deelden we op Instagram een fragment uit haar Brainwash Talk waarin Griet Vandermassen stelde dat de loonkloof deels een ‘keuzekloof’ is, geworteld in biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Haar perspectief daagt uit, omdat het een kern van waarheid raakt: grootschalig onderzoek bevestigt dat mannen en vrouwen gemiddeld andere beroepsinteresses hebben. Maar is dat het hele verhaal?
Nieuwe inzichten
De wetenschappelijke discussie is sindsdien verschoven. Een focus op enkel ‘keuze’ blijkt cruciale structurele factoren te negeren. Een belangrijk voorbeeld is de ‘moederboete’ (motherhood penalty): het bewezen fenomeen dat vrouwen na het krijgen van kinderen systematisch minder gaan verdienen, terwijl mannen met kinderen vaak juist een ‘vaderbonus’ ontvangen.
Daarnaast spelen ook de systematische onderwaardering van sectoren als de zorg en het onderwijs, en de invloed van onbewuste vooroordelen bij promoties en salarisonderhandelingen een cruciale, goed gedocumenteerde rol. Dit wijst minder op een vrije, individuele keuze en meer op de gevolgen van hardnekkige maatschappelijke verwachtingen.
Ook het denken over ons brein is veranderd. Neurowetenschappers als Gina Rippon en Cordelia Fine benadrukken de enorme plasticiteit ervan: ons brein wordt voortdurend gevormd door cultuur en ervaring. De verschillen die we zien, zijn dus geen vaststaand biologisch gegeven, maar een complex samenspel van aanleg en omgeving.
Tevens is er specifieke kritiek op de methode die Vandermassen gebruikt. Critici hekelen een versimpeld ‘Flintstone-beeld’ van de prehistorie, waarbij hedendaagse rolpatronen op onze voorouders worden geprojecteerd. Ook haar beeld van een ‘biologie-vrezend’ feminisme wordt bestreden. Denkers van Simone de Beauvoir tot primatoloog Sarah Blaffer Hrdy laten juist een rijke feministische traditie zien die biologie serieus neemt, maar biologisch determinisme verwerpt.
Nieuwe discussie
De vraag in 2025 is dus niet langer of het natuur is of cultuur, maar hoe deze factoren onlosmakelijk met elkaar verweven zijn. De lezing van Vandermassen was een startpunt voor dit debat. Goed denken is meebewegen met nieuwe inzichten, en daarom nodigen we je van harte uit: hoe kijk jij naar deze complexe wisselwerking?
Deel je gedachten op ons Instagram-kanaal.