Bepaalt mijn familiegeschiedenis wie ik ben?

In een klein theater geven filosofen, muzikanten, theatermakers en andere denkers inspiratie bij levensvragen van ons publiek. Karel (27) vraagt zich af welke invloed het verleden van zijn overgrootopa op hem heeft. Theater Rotterdam/Jasper Vaillant, podcaster Marijke Meems, psychiater Dirk De Wachter en journalist Jos Verlaan geven perspectief bij deze vraag.

Jasper Vaillant over wegkijken en taboes

"Ik ben geen slecht mens, Jan, wil je dat geloven?" Jasper Vaillant is regisseur van AMORAL, een stuk gespeeld door Theater Rotterdam. De 17-jarige Kato Mathiesen kruipt in de huid van Jan, een kind van een zogenaamde collaborateur, en ze speelt ook zijn moeder. In plaats van te kijken naar moedig verzet, gaat deze voorstelling over het grijze gebied tussen 'goed' en 'fout'. Waarom is dat nog steeds een taboe? Voor de voorstelling spraken Rotterdamse jongeren met drie (klein)kinderen van collaborateurs.

Marijke Meems over aan het werk gaan

"Als ik deze lijn wil doorbreken, moet ik aan het werk." Podcaster Marijke Meems is blij dat Boris Wanders en zijn partner Judith Lechner de tentoonstelling On/t/schuld hebben gemaakt. In die tentoonstelling in het Gevangenismuseum in Veenhuizen duik je een werveling van foto's en gedichten in. Daardoor ontdekte ze dat zij niet de enige is die rondloopt met de worsteling over de 'foute' keuze van haar oma. Maar dat zij wel de enige is die de lijn kan doorbreken. Meems deed dat onder andere door het maken van de podcast Fout Bloed.

Dirk De Wachter over goed leven

"De beste manier om om te gaan met een zware geschiedenis, is een goed leven." Die wijsheid geeft de Vlaamse psychiater Dirk De Wachter veel van zijn patiënten mee. De vraag over de invloed van familie op wie je bent, is een fundamentele vraag in zijn praktijk. Je geschiedenis uitzoeken, kan volgens hem een voordeel zijn. Het kan je bewust maken van het belang van ethische vraagstukken. Die geschiedenis moet je onder ogen zien, maar jouw leven, leef je zelf.

Jos Verlaan over de prijs van het zwijgen

"Tachtig jaar na de bevrijding zijn de brokstukken van het onvoltooid verleden niet meer aan elkaar te lijmen." NRC-journalist Jos Verlaan vertelt over zijn familie met een bruin, fout verleden. Wat ze bij elkaar hield, was zwijgen over de oorlogsjaren en heulen met de Duitse bezetters. Verlaan dook in de vrijgegeven strafdossiers van het Nationaal Archief en ontdekte dat hij zijn verzwegen familiegeschiedenis deelde met miljoenen lotgenoten. Volgens hem betalen de slachtoffers van weleer de echte prijs voor dat collectieve zwijgen dat nog steeds niet is doorbroken.

meer familiegeschiedenis bij HUMAN

In het archief van omroep HUMAN is nog veel meer inzicht te vinden over hoe je om kunt gaan met een getroebleerde familiegeschiedenis.

Over Leven

De vader van Rinke Smedinga was in de Tweede Wereldoorlog overtuigd nazi: NSB-lid, volgde de SS-opleiding, was bewaker in Kamp Westerbork en trad aan het eind van de oorlog in dienst bij de Ordnungspolizei van het Duitse leger in Groningen. Rinke schaamde zich als kind enorm voor zijn afkomst en ging er bijna aan onderdoor. Nu reist hij langs scholen om te vertellen over zijn ervaringen. Smedinga ziet zijn vader als zijn voorbeeld van hoe het niet moet en probeert nog dagelijks om zijn eigen leven wél aan de goede kant te staan. Hij vertelt erover in Over Leven.

Het Filosofisch Kwintet

In deze aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat het over monsters. Hebben we monsters nodig om onze eigen menselijkheid te bewijzen? Wie bestempelen we als moreel onverdraaglijk, en wat zegt dat over onze cultuur? En als we eenmaal een monster hebben gecreëerd, hoe ver reikt dan onze bereidheid om ermee samen te leven? Kun je monsters gedogen, misschien zelfs begrijpen - of moet je hen buitensluiten om zelf goed te kunnen te lijken?

Grote Geesten

Volgens de Franse filosoof Jean-Paul Sartre (1905-1980) hebben we ons leven helemaal zelf in handen. We hebben de volledige vrijheid om onze eigen keuzes te maken en kunnen niets afschuiven op anderen.

Wat blijft

Hoe breng je mensenlevens in kaart die bijna niet gedocumenteerd zijn, of pijnlijk om te onderzoeken? Antropoloog en schrijver Roline Redmond deed tien jaar onderzoek naar haar tot slaaf gemaakte voorouders en familiegeschiedenis. In een speciale Keti Koti-uitzending van Wat blijft sprak Lara Billie Rense met Redmond over haar zoektocht en de levens van haar voorouders.

De Publieke Tribune

In een speciale uitzending van De Publieke Tribune, vanuit het Nationaal Archief in Den Haag, gaat Coen Verbraak in gesprek met nakomelingen van (vermeende) collaborateurs, daders en oorlogsslachtoffers. Hoe leef je samen verder, ondanks elkaars familieverleden?

In een aflevering uit 2023 van De Publieke Tribune spreekt Coen Verbraak aan de vooravond van de jaarlijkse Nationale Herdenking met kinderen en kleinkinderen van ouders en grootouders die tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de verkeerde kant stonden.