Samenleving

In deze serie voor Brainwash legt Stine Jensen die vraag voor aan denkers, schrijvers en filosofen. Waar bevinden zijn zich op de seculiere meetlat?
In deze aflevering: Lammert Kamphuis (1983). Deze maand verschijnt de 'crisiseditie' van zijn boek Filosofie voor een weergaloos leven.

Identiteitspolitiek is een scheldwoord geworden. Maar het is niet nieuw in Nederland, en het is de reden dat rechten voor homo's en vrouwen bovengemiddeld goed geregeld zijn.

Een snottebel, een zere keel, en toch naar school? Juffen en meesters zijn er niet gerust op om kinderen met klachten in de klas te hebben. Socioloog Ruben Jacobs stelt voor om zoveel mogelijk onderwijs naar buiten te verplaatsen.

Als je echt iets wilt veranderen in de maatschappij, moet je de krachten bundelen met anderen. In je eentje kom je namelijk niet verder, zegt voorzitter van het Humanistisch Verbond Boris van der Ham.

Nepnieuws is een probleem, daar lijkt iedereen het wel over eens. Een nieuwe studie suggereert dat het wel meevalt, maar sociaalwetenschapper Linda Duits heeft daar haar vraagtekens bij.

In Tirannie van de Verdienste gaat filosoof Michael Sandel op zoek naar de terechte aanklacht van de populisten en hun electoraat: hun protest tegen de vernederingen die de meritocratie met zich meebrengt voor hen die niet mee kunnen komen. Een leesfragment.

Religieuze zalvigheid vereist onderdanigheid, het zegt dat als je stopt met denken het lijden op zal houden. Ik wil geen valse troost. Niet mijn leven overgeven aan hogere autoriteiten, zegt schrijver Abdelkader Benali

Stine Jensen legt schrijver Erdal Balci tegen de seculiere meetlat, en vraagt hem waar hij in gelooft nu hij niet in God gelooft.

We denken misschien dat we onze identiteit zelf grotendeels in de hand hebben, maar dat klopt niet. Etiketten over wie je bent, worden opgeplakt door de buitenwereld en dat wordt soms pijnlijk duidelijk als het botst. 'We staan ergens halverwege keuze en dwang', schrijft cultureel antropoloog Sinan Çankaya daarover in zijn schitterende en genuanceerde boek Mijn ontelbare identiteiten. In Brainwash Zomerradio van Human spreekt Floortje Smit met hem aan de hand van muziek.

Als we toch dat enorme probleem van het woningentekort op gaan lossen, kunnen we dan niet ook meteen de eenzaamheid onder ouderen even meepakken, of ervoor zorgen dat het niet ten koste gaat van de biodiversiteit? Als Rijksbouwmeester adviseert Floris Alkemade het rijk, gevraagd en ongevraagd, over architectuur en ruimtelijke ordening. En hij betrekt daar altijd sociaal-maatschappelijke thema’s bij. Zijn belangrijkste advies: stop met doemdenken en durf te dromen. Dan kunnen schijnbaar onoplosbare problemen tot een mooiere wereld leiden. In Brainwash Zomerradio spreekt Floortje Smit met hem aan de hand van muziek.

Huwelijksgeweld, genitale verminking en eerwraak: talloze vrouwen in Nederland hebben ermee te maken. We sluiten er de ogen voor, zegt vrouwenrechtenverdediger Shirin Musa. In Brainwash Zomerradio spreekt Floortje Smit met haar aan de hand van muziek.

Waarom haten we andere mensen soms? De mens is aan de ene kant empathisch en in staat tot ongekende samenwerking, maar heeft ook een duistere kant van agressie en geweld. Haat kan levenslange sporen nalaten en heeft soms dodelijke gevolgen: van pesten, tot moord, terrorisme en genocide. Mahmoud Tighadouini radicaliseerde als jonge man. 'Als je de mens niet meer ziet achter het vijandbeeld in je hoofd, dan krijgt haat vrij spel.'

Feminisme gaat niet alleen over gelijkheid tussen man en vrouw, voor mij staat feminisme voor gelijke rechten voor iedereen. Dat is een zaak van ons allemaal, stelt Cathelijne Blok, oprichter van The TittyMag.

'Ik hoop dat we meer begrip krijgen voor vrouwen die permanent in een lockdown leven.' Het zijn de woorden van vrouwenrechtenadvocaat Shirin Musa. Met Femmes for Freedom zet ze zich in tegen eerwraak, genitale verminking en gedwongen isolatie van vrouwen.

Van onsmakelijke foto's op een pakje tot het verbieden van de mentholsigaret en het verhogen van de prijs: steeds verder gaat de overheid in het ontmoedigen van roken. Hoe terecht is dat? Hoe ver mag de overheid gaan in het ontmoedigen van roken?

De coronacrisis heeft een onzichtbare muur opgetrokken, stelt schrijver en politicoloog Kiza Magendane. Een muur tussen kwestbaren en mensen die minder kwetsbaar zijn voor het virus. Maar ook tussen mensen met een vaste baan, goede gezondheidszorg en arbeidsmigranten en mensen die in de informele sector werken in Afrika.

Thuis. Vóór corona en de lockdown klonk het altijd zo verlokkelijk: vertrouwd, warm, veilig. Maar na de zoveelste week gedwongen thuisblijven begint het begrip zijn glans te verliezen. De onttovering van thuis, noemt socioloog Jan Willem Duyvendak dat. Aan de hand van muziek spreekt hij erover met Floortje Smit in de Human-podcast Brainwash.

5 mei is een dag om vrijheid te vieren, maar ook om stil te staan bij wat vrijheid vandaag de dag betekent. De jaarlijkse Vrijheidscolleges gaan dieper in op dit thema en dit jaar is het woord onder andere aan advocaat Liesbeth Zegveld.