Podcast

Eigenlijk leven we in een utopie van de Verlichting. We leven in een wereld van democratie, wetenschap en mensenrechten. Dankzij de wetenschap hebben we mensheidsdromen kunnen verwezenlijken. Het wordt voortdurend beter. En toch is er iets mis.

Tien jaar na de financiële crisis is er niets veranderd. In Brainwash Special kijkt hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen waarom dit zo is, en hoe we daar zelf aan bijdragen.

De financiële crisis van 2008, die in een wereldwijde economische crisis omsloeg, was angstaanjagend. Tien jaar na dato moeten we onszelf de vraag stellen of er wel iets veranderd is. Hebben we onze les geleerd? Gedragen financiële instituties zich beter? Hebben we collectief, als overheid en samenleving, voldoende maatregelen genomen? In Brainwash Special buigt de econoom die 'de banken doet beven als ze spreekt' zich over deze vragen: Anat Admati.

Afgelopen week reisde hoogleraar Daniel Mügge af naar de Franse Ardennen, om samen met zijn orkest de Eerste Wereldoorlog te herdenken, die honderd jaar geleden tot een eind kwam. Daar deed hij een bijzondere ontdekking.

Deze week werd in Brazilië, de 'vierde democratie van de wereld' een nieuwe president gekozen: Jair Bolsonaro. Maar gekozen of niet, de president is zelf alles behalve een fan van het systeem: hij verheerlijkt de militaire dictatuur, zoals die in Brazilië tussen 1964 en 1985 bestond. Dat is relatief kort geleden. Hele generaties kunnen het zich herinneren.

Woede is momenteel de drijvende kracht in de politiek. En hoe terecht die woede vaak ook is, het ontwricht onze maatschappij. Waar gaat het mis, en hoe kant het beter? Een Brainwash Special met Adriaan van Dis, Joris Luyendijk en Zihni Özdil.

Stephan Sanders over de martelgang die Brexit inmiddels is geworden. Een martelgang die rust op de schouders van premier Theresa May, die het vuile werk mag opknappen.

Mauro, Sahar, Lili en Howick horen hier in Nederland omdat ze zich Nederlander voelen – thuis zijn in het nationale of regionale huis. Maar burgerschap hoort niet af te hangen van sentimenten, stelt socioloog Jan Willem Duyvendak. Tijd voor een Kinderpardon zonder sentiment.

In de opvoeding van je kinderen zou je vooral consequent en duidelijk moeten zijn. Maar eigenlijk zijn ouders voortdurend aan het schipperen. Daar ontkom je niet aan, volgens filosoof Frank Meester. Maar je kan er wel beter in worden.

Hyperinflatie legt bloot hoe fragiel onze financiële en politieke systemen zijn. In de VS, en daarmee de rest van de wereld, is er een hyperinflatie van het toelaatbare. Trump dreigt, kleineert, scheidt ouders van hun kinderen aan de grens, noemt de media zijn vijand en laat zich inpalmen door Poetin. Zijn einde wordt voortdurend met grote woorden ingeluid, maar komt nooit tot stand. We verleggen slechts de grens van het acceptabele.

Waarom André Hazes de bekendste Nederlandse filosoof is, we veel te hoge verwachtingen hebben van werk en wat je reactie op anderen over je mensbeeld zegt. Filosoof Lammert Kamphuis vertelt het je aan de hand van muziek in Brainwash Zomerradio van Human, waarin Floortje Smit dit en meer met hem bespreekt.

In Brainwash Zomerradio van Human interviewt presentator Floortje Smit denkers aan de hand van muziek. Met onderwerpen zoals vrouwenemancipatie, jihadisme, goedkope meningen en het oorlogsverleden met socioloog Abram de Swaan.

Volgens psychiater Damiaan Denys zijn we bang. Bang voor zeldzame ziektes, bang voor terroristische aanslagen, bang voor het leven. We zijn zelfs bang voor de angst zelf. En dat terwijl de angst on kan leren vrij te zijn.

Hoe ver kunnen we gaan om de mens beter te maken? En dan niet dat je na een ziekte weer gezond bent. Maar gewóón beter: slimmer, sneller, immuun voor levensbedreigende ziektes, alerter. Via gen-therapie bijvoorbeeld, of via hulpmiddelen. Dat is een van de dingen waar bijzonder hoogleraar Filosofie van de geneeskunde en de maakbaarheid van de mens Maartje Schermer zich mee bezighoudt.

Twee uur lang blijft de 21-jarige Zweedse Elin Ersson naast haar stoel staan in het vliegtuig dat op het punt staat om van Göteborg naar Istanbul te vliegen. Tot woede en frustratie van medepassagiers. Zo wil ze voorkomen dat een Afghaanse man uitgezet wordt.

De mens is een vreemd wezen, stelt filosoof Alicja Gescinska. We doen elkaar zoveel kwaad, door elkaar in woord en daad te vermoorden. Toch is ook een doorsnee mens tot prachtige dingen in staat.

Abram de Swaan is emeritus-universiteitshoogleraar sociale wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Officieel is hij al tien jaar met pensioen, maar in een maatschappij die zo in beweging is, trekt hij zich daar niets van aan. En dus mengt hij zich ook in de discussie over minister Stef Blok.

Sportjournalist en -columnist Frank Heinen, over zijn worsteling met bescheidenheid en schaamteloze zelfpromotie. In deze ironische column vraagt hij zich af hoe rechtschapen je nog kunt en moet zijn.