Podcast

Wat bezielt het moderne, autonome individu dat het zich zo blijmoedig en gedwee uitlevert aan de levensvoorwaarden die tech stelt? Dat vraagt schrijver en filosoof Hans Schnitzler zich af in zijn recent gepubliceerde boek Wij Nihilisten. Waarom laten wij onszelf zo gewillig in een digitaal maatpak naaien dat knelt? Dat heeft alles te maken met onze nihilistische kijk op de wereld. Aan de hand van muziek spreekt hij erover met Floortje Smit in de HUMAN-podcast Brainwash.

'Complotdenkers zijn niet dom of gek, maar kwaadaardig', zegt techniekfilosoof Cees Zweistra. In zijn boek Waarheidszoekers beschrijft hij hoe complotdenkers zich afkeren van de werkelijkheid en hun eigen parallelle wereld bouwen. Ze kiezen volgens hem welbewust voor de leugen, en daarmee voor het kwaad. En dat is niet zonder gevaar. Aan de hand van muziek spreekt hij erover met Johan Fretz in de HUMAN-podcast Brainwash.

Twee jaar geleden nam ze een opzienbarend besluit: ze nam afscheid van haar baan als topvrouw om leraar in het speciaal onderwijs te worden. In haar boek De Stap beschrijft ze hoe ze in haar twintig jaar in het bedrijfsleven de weg vindt naar de hoogste bestuurskamers van ING, de NS en de Autoriteit Financiële Markten. Ze ziet het verschil tussen de haves en de have nots in de samenleving steeds groter worden, bewijsdrang en idealen vechten bij haar om voorrang. Dan hakt ze de knoop door om zich in te zetten voor kinderen die het niet vanzelfsprekend op eigen kracht redden. Aan de hand van muziek spreekt ze erover met Floortje Smit in de HUMAN-podcast Brainwash.

‘Vergeten, genegeerd en zes jaar eerder dood’, schrijft vakbondsbestuurder en SP-politicus Ron Meyer in zijn boek De Onmisbaren. Hij heeft het over het lot van de arbeidersklasse, de klasse van zijn ouders: van mensen met een bescheiden inkomen en werk met weinig status. De schoonmaker, de koelmonteur en de zorgmedewerker. Hij wil dat deze klasse van onmisbaren, hun kennis en hun pijn, zichtbaar wordt. Pas als zij schouder aan schouder gaan staan, is verandering mogelijk. Aan de hand van muziek spreekt hij met Floortje Smit in de HUMAN-podcast Brainwash.

Ze voelt zich schuldig. Heel vaak, en over van alles. Over haar moeder, haar geliefde, een onhandige opmerking, of de toestand van de wereld. In haar nieuwe boek Schuldig onderzoekt schrijver en filosoof Jannah Loontjens de schuldgevoelens die haar leven beheersen.

We hebben een rotsvast geloof dat alles in de wereld in data te vangen is, volgens filosoof en schrijver Miriam Rasch. Data waarmee mens en natuur gehackt en gecontroleerd zouden kunnen worden. In haar boek Frictie. Ethiek in tijden van dataïsme verzet zij zich tegen dit 'dataïsme', dat verwoestende effecten kan hebben.

Oorlog en vrede, democratie en vrijheid: kunstenaar Renee van Bavel schuwt de grote thema’s niet. Waar we het bedrukkende vaak liever op afstand houden, brengt zij het dichterbij. Bij de dodenherdenking stelt ze zich de vraag hoe we zó kunnen herdenken dat het verder reikt dan die twee minuten stilte. Want daar is het tijd voor.

'Ze hebben mijn wil niet kunnen breken', zegt Mardjan Seighali over haar tijd in een Iraanse gevangenis. Ze werd als zeventienjarige vastgezet en gemarteld omdat ze tegen de onderdrukking van het gewelddadige regime streed. In 1990 vluchtte ze naar Nederland. Het heeft tijd gekost voordat ze haar eigen geschiedenis kon omarmen, maar in haar recent verschenen boek Tot op de dag tekent ze haar verhaal op. En nog altijd zet ze zich iedere dag in voor een de meest kostbare dingen die we bezitten: de vrijheid.

Een jaar lang werkte schrijver en journalist Fernande van Tets in een land waar het leven niet langer vanzelfsprekend is: het door oorlog geteisterde Syrië. Nog altijd is het er niet veilig, en toch ijvert Nederland om Syrische vluchtelingen terug te sturen. In haar boek Vier Seizoenen in Damascus stelt Van Tets de vraag wat er nog is om naar terug te keren. Aan de hand van muziek spreekt ze met Johan Fretz in de HUMAN-podcast Brainwash.

We zijn nog nooit met zovelen zo eenzaam geweest. Althans, dat wordt ons verteld. De samenleving zou gebukt zou gaan onder een eenzaamheidsepidemie. Maar eenzaamheid neemt niet toe, het is geen ziekte en het is niet besmettelijk, zegt journalist en schrijver Lynn Berger. Aan de hand van muziek spreekt ze met Floortje Smit in de HUMAN-podcast Brainwash.

Vrouwenrechten staan wereldwijd onder druk, ziet sociaal ondernemer en activist Devika Partiman. Als Partiman onrecht ziet, ontvlamt ze niet in woede, maar in strijdlust. En dat gebruikt ze om concrete maatschappelijke veranderingen tot stand te brengen, zoals met Stem op een Vrouw.

Stel: er is een hiernamaals. Daar worden al je herinneringen uit dit leven gewist, op één na. Welke herinnering kies jij om mee te nemen in de eeuwigheid? Die vraag stelt schrijver en onderzoeker Jacky van de Goor in haar boek Je leven in één herinnering.

‘De kloof tussen kansrijk en kansarm wordt steeds groter in Nederland’, zegt geograaf en journalist Floor Milikowski. In krimpgebieden is het niet alleen economisch zwaarder, maar verdwijnen ook de supermarkten, de scholen, en ziekenhuizen. In zo’n klein land als Nederland zouden de verschillen in gezondheid en welvaart niet zo extreem hoeven zijn. In haar boek Een klein land met verre uithoeken beschrijft ze de ongelijke kansen in een veranderend Nederland als een gevolg van beleidskeuzes. Tijd voor een nieuwe visie, dus.

Tot voor kort zou hij het nooit zo hebben gezegd, maar nu denkt historicus en oud-politicus Zihni Özdil: heb ik het wel bij het rechte eind? Vroeger twijfelde hij helemaal niet. Met tomeloze ambitie richtte hij zich op zijn academische en politieke carrière, en het verbeteren van de wereld. Nu vraagt hij zich af of dat een manier was om zijn eigen demonen niet onder ogen te hoeven komen.

Voortdurend geplaagd worden door het gevoel dat je iets vreselijks te wachten staat. Angst is de default mode van schrijver Daan Heerma van Voss, en volgens hem is het één van de krachtigste emoties die we hebben. Aan de hand van muziek spreekt hij erover met Floortje Smit in de Human-podcast Brainwash.

Schoonheid heeft niet zoveel met perfectie te maken, volgens emeritus hoogleraar psychologie Liesbeth Woertman. In een tijd waarin we gebombardeerd worden met ontelbare beelden van ideale schoonheid, vergeten we dat nog weleens. In haar boeken Je bent al mooi en De psychologie van het uiterlijk laat ze zien hoe ons zelfbeeld tot stand komt. Aan de hand van muziek spreekt ze met Floortje Smit in de Human-podcast Brainwash.

'In het echt minder ijdel', omschrijft ze zichzelf op haar Instagram: journalist en filosoof Doortje Smithuijsen. En bestand tegen de verlokkingen van de spiegel moest ze ook wel zijn, toen ze een jaar lang in de wereld van influencers dook. Wat voor samenleving spoort mensen aan zich om te vormen tot online reclamezuilen?

Waarom haten we andere mensen soms? De mens is aan de ene kant empathisch en in staat tot ongekende samenwerking, maar heeft ook een duistere kant van agressie en geweld. Haat kan levenslange sporen nalaten en heeft soms dodelijke gevolgen: van pesten, tot moord, terrorisme en genocide. Mahmoud Tighadouini radicaliseerde als jonge man. 'Als je de mens niet meer ziet achter het vijandbeeld in je hoofd, dan krijgt haat vrij spel.'