Kunst en cultuur

Het debat tussen Trump en Biden gaat de geschiedenis in als het allerslechtste ooit. Filmjournalist Gawie Keyser vraagt zich af hoe we hier zijn beland.

Je krijgt behoorlijk wat over je heen, in Christopher Nolans waanzinnige sciencefiction-blockbuster Tenet. Toch bestaat de hardste dreun die de film uitdeelt uit slechts één zin.

Hoe breng je kinderen verantwoordelijkheid bij? Deze kernvraag in het opvoeden wordt uitvergroot in de Noorse film Barn, waarin Lykke (12) de dood van klasgenootje Jamie tijdens een incident in de pauze op het voetbalveld veroorzaakt.

Je kunt hem kennen van films als Bloedbroeders, Het Leven is Vurrukkulluk, of series als Mocro Maffia: acteur en schrijver Jim Deddes. Je zult hem in elk geval kennen als Harco, het typetje uit de absurdistische YouTube-serie Joardy Season. De sketch Huilon is inmiddels ruim een miljoen keer bekeken. Aan de hand van muziek spreekt hij met Johan Fretz in de Human-podcast Brainwash.

Shirley, een nieuwe biopic over de Amerikaanse schrijver Shirley Jackson, gaat over de wanhoop van genegeerde vrouwen. Maar het verhaal resoneert breder: wat doe je als de wereld om je heen weigert te zien wie je werkelijk bent?

Complotdenken en het coronavirus — ze lijken wel gemaakt voor elkaar. De reden: in extreem onzekere tijden gedijt de overtuiging dat het in werkelijkheid állemaal anders zit dan wetenschappers en politici ons vertellen, stelt filmjournalist Gawie Keyser.

Jonge criminelen op het rechte pad krijgen is de levensmissie van een Italiaanse rechter die strijdt tegen de maffia in Sons of Honour. Maar deze nieuwe documentaire snijdt een dieperliggend thema aan, stelt filmjournalist Gawie Keyser: hoe ontkomt de mens aan zijn lot?

Toeval bestaat niet, volgens schrijver Raoul de Jong. Voor hem staat alles in de sterren geschreven. En als je het aandurft om je aan het leven over te geven en vertrouwt op het goede in de mensen die je tegenkomt, dan gebeuren er mooie dingen. Aan de hand van muziek spreekt hij erover met Floortje Smit in de Human-podcast Brainwash.

In de nieuwe HBO-serie Lovecraft Country is 'horror' de modus van vertelling. Dat kan ook niet anders: huidskleur bepaalt, op het tirannieke af, hoe de personages de werkelijkheid ervaren.

Proza met ballen schrijft ze, maar zelf zou ze waarschijnlijk zeggen 'met clit': Stella Bergsma. Haar roman Pussy album (2016) draait om het fictieve karakter Eva van Liere, die 'wanhopig van het leven houdt, maar dat is niet wederzijds.' Eerder dit jaar kwam haar manifest Nouveau fuck uit, over schijt hebben met stijl en leren hoe je wijdbeens moet leven. Bergsma is zangeres van de band EinsteinBarbie en bedenker van het woord 'sletvrees', wat inmiddels in de Dikke Van Dale staat. In Brainwash Zomerradio van Human (abonneer je via Apple, Spotify, of RSS-feed op de podcast) spreekt Floortje Smit met haar aan de hand van muziek.

In Crash is de ramp constant op handen. De film uit 1996, nu opnieuw in de bioscoop, confronteert ons met de vraag: hoe te leven met het besef van de breekbaarheid van ons bestaan?

Het gaat bij haar niet over koffie of katten: cabaretier en programmamaker Carolien Borgers praat liever over zaken die er écht toe doen. Zoals de vooroordelen die er bestaan over schaamhaarloze punani's in haar podcast Over Haar. Maar ook hoe 'jij' na een break-up 'een wij zonder mij' maakt, of dat je je op rouw niet kunt voorbereiden. In haar theatershow Zeker Weten nam ze het idee dat het leven maakbaar is onder de loep. Want als je alles zelf in de hand hebt, hoe zit het dan als je vriend het uitmaakt, of als je vader ziek wordt?

Een geldprijs van 100.000 euro winnen, wie zou er niet dolgelukkig van worden? Kunstenaar Erik van Lieshout vergaat het plezier heel gauw, wanneer hij in 2018 de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Kunst wint. In de krant leest hij hoe Heineken in Afrika promotiemeisjes inzet om bier te verkopen, dat zij naar bed moeten met leidinggevenden en zich regelmatig prostitueren aan klanten. Heineken weet al 15 jaar van de problemen, maar grijpt niet in.

Corona dwingt ons tegen onze natuur in te leven, meer te lijden dan ons lief is, stelt Gawie Keyser aan de hand van Nietzsche en de films Superbad en Pulp Fiction.

Vitalina Varela, terecht beschreven als een monument voor de filmkunst, lijkt een privéaangelegenheid. Toch zien we hier zóveel dat raakt aan onze huidige tijdgeest, sttl filmjournalist Gawie Keyser.

Van slachtoffer naar survivor oftewel 'overlevende', hoewel ook dit woord de lading niet dekt — wat we zien in Athlete A zijn vrouwelijke topatleten, op jonge leeftijd seksueel misbruikt, die hun dader — let op het bezittelijk voornaamwoord — recht in de ogen kijken en zeggen, over mij heb je geen macht meer.

Life-changing was het voor theatermaker en actrice Naomi van der Linden om de rol van Celie in The Color Purple te spelen. Om avond na avond als zwarte vrouw tegenover een grotendeels wit publiek te zingen: 'Ik ben mooi, en ik ben hier.' Simpele woorden, maar met grote kracht.

Het stilst is de stilte die onverwacht valt. Nu het alledaagse lawaai terugkeert wordt duidelijk hoe uitzonderlijk de stilte van de afgelopen maanden was.