Als het om privacy gaat, van wie heb je dan meer te vrezen: van de staat, of van bedrijven als Facebook en Google? Hoe gaan we in tijden van DNA en big data om met privacy? Het is een van de meest urgente filosofische vragen. In de vijfde en laatste aflevering van What's the Right Thing to Do? zoekt filosoof Michael Sandel naar antwoorden.

1. Een vastgelopen moordonderzoek

Privacy is het recht dat de persoonlijke leefwereld beschermt, ook als je 'niets te verbergen' hebt. In een tijd van toenemende dataregistratie en technologisering, staat privacy onder druk. Hoe? Dat laat zich het best illustreren aan de hand van een aantal casussen.

Stel je voor dat de politie onderzoek doet naar een moord. Ze beschikken over het DNA-profiel van de dader, maar hebben geen aanwijzingen over de misdaad. Een ziekenhuis beschikt over over een DNA-databank, met daarin de profielen van patiënten. Zou de politie, om het onderzoek uit het slop te trekken, de beschikking moeten hebben over die database?

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?

2. Deze zorgverzekeraar beloont gezond gedrag

De volgende casus gaat niet over mogelijk misbruik van gegevens door politie of overheid. Het gaat over zorgverzekeraars en dit is al aan de hand. Zo geeft de Amerikaanse verzekeraar John Hancock korting aan klanten die een activity tracker dragen. Het apparaatje houdt bij hoeveel je sport en beweegt, hoe gezond je leeft. Daarnaast zijn er punten, en dus korting, te verdienen met gezond eten en niet roken. Zou jij zo'n tracker dragen en de gegevens delen met jouw verzekeraar?

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?

3. Uber weet waar jij bent. Altijd en overal.

Dan, de commercie. Als je gebruik maakt van taxiservice Uber, dan weet Uber waar jij bent. Zelfs als je niet in een van hun auto's zit, maar door de stad loopt met hun app op zak. Tijdens de introductie van de dienst in Chicago in 2014, maakten bezoekers van het lanceringsfeestje kennis met de zogenoemde God View van Uber.

Op een projectiescherm konden ze in realtime de geanonimiseerde bewegingen en het reisgedrag zien van Uber-gebruikers in New York. Ook werden ze getrakteerd op wat inmiddels bekend is komen te staan als de Stalker View, toen een aantal gebruikers van Uber in New York uit de anonimiteit werd gehaald. Een taxiservice die altijd en overal weet waar jij bent: hoort er bij, of een grove schending van jouw privacy?

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?

4. De discussie over privacy moeten we blijven voeren

Idiotes, werden ze genoemd door de oude Grieken. Mensen die zich terugtrokken in het privédomein. Over privacy maakten Socrates en zijn vrienden zich nog niet zoveel zorgen. Ze kenden het onderscheid tussen privé en publiek, maar dat werd vooral ingezet om het belang van een publiek leven te benadrukken.

Een leven dat bestond uit burgerschap en deelname aan de democratie. Maar tijden zijn veranderd. De discussie over privacy, zo laten ook bovenstaande voorbeelden zien, is nooit af. Voortschrijdende technologisering en dataregistratie zorgen ervoor dat we de discussie over privacy telkens weer opnieuw moeten voeren.

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?

meer weten?

What's the Right Thing to Do? is het nieuwe televisieprogramma van Human waarin de beroemde Amerikaanse filosoof Michael Sandel jou je brein laat breken over de belangrijkste dilemma's van nu. Meer informatie en eerdere uitzendingen van het programma vind je op de website van Human (omslagfoto: Tom Sodoge).