Hebben rijke landen een morele plicht om vluchtelingen op te vangen die oorlog of vervolging ontvluchten? En hoe zit het met immigranten die op zoek zijn naar een beter leven? Doen nationale grenzen ertoe? Immigratie is een van de meest beladen politieke onderwerpen van deze tijd. In de eerste aflevering van What's the Right thing to Do? onderzoekt filosoof Michael Sandel welke morele vragen schuil gaan achter het debat. Vier lessen uit de uitzending.

1. Er is een verschil tussen oorlogsvluchtelingen en economische vluchtelingen

Er zijn maar weinig mensen die vinden dat rijke, westerse landen niet de morele plicht hebben om vluchtelingen op te vangen die oorlog of vervolging ontvluchten. Lastiger wordt het als het gaat om immigranten die op zoek zijn naar een beter leven. Zo blijkt ook in deze uitzending van What's the Right thing to Do?, waarin 21 jonge mensen vanuit de hele wereld over het onderwerp debatteren. Volgens robotica ingenieur Nóra Schillinger uit Hongarije is het beter om economische vluchtelingen te helpen een bestaan in het land van herkomst op te bouwen. 'Dan is het niet noodzakelijk om je te verplaatsen'.

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?.

2. Grenzen zijn moreel niet te rechtvaardigen

Een belangrijke vraag in de uitzending was of grenzen moreel te rechtvaardigen zijn. Hebben landen of de inwoners van een land het recht om vreemdelingen buiten te sluiten? Is er een argument op basis van economie of cultuur dat dat rechtvaardigt? Niet voor schrijver Philip Huff. Hij stelt dat het toeval is dat hij in een rijk, westers land geboren is, en dat geluk geeft niet het recht geeft om anderen buiten te sluiten.

'Mensen zijn geneigd om hun bezit te beschermen, dat begrijp ik, maar dat is nog geen morele rechtvaardiging voor het uitsluiten van mensen die ook gebruik willen maken van de schaarse goederen die een land te bieden heeft'. Ondernemer Vincent Karremans ziet het anders en maakt de vergelijking met een erfenis. 'Zou je dan ook zeggen dat je geen recht hebt op de erfenis die jouw vader je nalaat?'

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?.

3. Grenzen gelden ook voor mensen die een land willen verlaten

Als je stelt dat er wel een morele rechtvaardiging is voor grenzen, en voor het controleren van stromen mensen die migreren naar een land, is er dan ook een morele rechtvaardiging voor het voorkomen dat mensen een land verlaten? Ja, stelt Nóra Schillinger en wel om brain drain te voorkomen, om te voorkomen dat mensen bijvoorbeeld onderwijs volgen in een land, om vervolgens te vertrekken naar het buitenland. 'Toen Hongarije toetrad tot de Europese Unie was dit zo'n groot probleem, dat er maatregelen genomen moesten worden. Of je betaalt de kosten van jouw opleiding terug aan de staat, of je moet eerst een aantal jaar in Hongarije gewerkt hebben voor je weg mag'.

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?.

4. In de discussie over migratie zijn economische argumenten vooral ook cultureel

In discussies over immigratie worden al gauw economische argumenten in stelling gebracht: een land heeft schaarse goederen te verdelen onder haar inwoners. Open grenzen zullen een volksverhuizing veroorzaken, waardoor onze levensstandaard omlaag zal gaan, en verzorgingsstaten niet meer houdbaar zijn. Toch liggen aan die economische argumenten belangrijke culturele overtuigingen ten grondslag. Ze gaan over lidmaatschap, over verbintenis met een groep mensen of met een plek, en over bijvoorbeeld de grenzen van saamhorigheid.

Tekst loopt door onder de video.

Fragment uit de uitzending van What's the Right Thing to Do?.

meer weten?

What's the Right Thing to Do? is het nieuwe televisieprogramma van Human waarin de beroemde Amerikaanse filosoof Michael Sandel jou je brein laat breken over de belangrijkste dilemma's van nu. Meer informatie en eerdere uitzendingen van het programma vind je op de website van Human (Omslagfoto: ANP, Arie Kievit).