Twaalf Thaise voetballertjes en hun coach die vastzitten in een ondergelopen grot op zo'n vier kilometer van de ingang grijpt momenteel de verbeelding van de hele wereld aan. Het drama echoot op bizarre wijze dat van de klassieker Ace in the Hole van de Amerikaanse meester Billy Wilder die juist nu opnieuw in de bioscopen draait.

Op het moment van schrijven verslechtert de situatie in Thailand met het uur. De autoriteiten verwachten hevige regenval die vrijwel zeker ertoe zal leiden dat de grot waarin de jongens schuilen onderloopt. Een reddingsoperatie onderwater lijkt de enige optie. Probleem: geen van de jongens kan zwemmen.

Juist deze race tegen de klok maakt het verhaal zo spannend. Maar ook deerniswekkend. We hebben te doen met de jongens en met de helden die hen moeten redden. Het is, om met de personages van Ace in the Hole te spreken, de ultieme human interest story.

Ondanks dat menselijke — de beelden van de met modder besmeurde gezichten van de Thaise jongens doen je hart breken — is er een duistere zijde aan onze fascinatie met de precaire situatie waarin ze zich bevinden. Met zijn film illustreert Wilder perfect hoe cynisme de kern vormt van het mediaschouwspel. Zijn film, uit 1951, toont onze honger naar het visuele spektakel dat massa-amusement biedt, vooral naar het moment van verlossing dat we vereisen van het spannende verhaal.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Reddingswerkers in Thailand (foto: AFP/Ye Aung Thu).

In Ace in the Hole stuit de aan lager wal geraakte journalist Charlie Tatum (Kirk Douglas) op een story waarmee hij zijn carrière op de rails wil krijgen: in de woestijn in New Mexico raakt een man in een grot beklemd onder rotsblokken. Met geen mogelijkheid kan hij eruit. Charlie ruikt zijn kans om het verhaal uit te melken.

Door zijn toedoen ontstaat er een circus in het gebied. Iedereen wil zo snel mogelijk van de massale interesse profiteren: de middenstand richt standjes op om fastfood aan de toegestroomde menigte te verkopen, mensen onderweg naar een vakantiebestemming zetten tenten op, countryzangers geven live performances.

Ondertussen ziet Tatum zijn kans schoon. Hij zorgt ervoor dat de reddingsoperatie een dagenlange vertraging oploopt, zodat hij optimaal van de kans gebruik kan maken om zijn nieuwsberichten aan de hoogste bieder te verkopen.

Wilder baseerde Ace in the Hole, bizar genoeg, op een beroemd waargebeurd verhaal, dat van Kathy Fiscus (3) die in april 1949 overleed nadat ze in Kansas in San Marino, Los Angeles, in een diepe put was gevallen.

Net zoals in Wilders film ontstond er binnen een paar uur een mediarazernij op de plaats waar reddingswerkers probeerden om het kind te redden. Ook snelden dwergen toe. Die waren in de buurt, in dienst van the Cole Bros. Circus. Ze boden zich aan om door de nauwe opening van de schacht heen te klauteren om bij Kathy te komen. En vanuit Hollywood-studio's werden schijnwerpers gebracht om de boel — de scène — te verlichten. Dat kwam overigens goed uit: de reddingsoperatie werd live uitgezonden op televisie en radio.

Tekst loopt door onder de video.

Trailer Ace in the Hole (1951) van regisseur Billy Wilder.

Dat de gang van zaken rond de reddingsoperatie in Thailand nu niet live op televisie wordt uitgezonden, zegt niets. En ook alles: anders dan destijds hebben de 'grottenjongens' — de term gebruikt door zowel populaire als kwaliteitskranten — serieuze concurrentie, onder meer: 'Redden puppy gaat viraal'; 'Rutte onderbreekt Trump'; 'Chris Froome: dit moet je weten'; en 'Putdekselprutsers halen bakzeil', om maar een greep te geven uit de meest bekeken filmpjes op de website van De Telegraaf.

Bovendien, grote dagbladen als The Guardian gebruiken in hun dekking van het event wél een live feed: verslaggevers ter plekke verzorgen rechtstreeks updates via sociale media.

Zo komt iedereen aan zijn trekken terwijl de jongens in de grot in levensgevaar verkeren: de internationale media krijgen clicks en likes en paginabezoeken, het publiek krijgt zijn verhaal.

De titel van Wilders film zegt alles: de uitdrukking 'ace in the hole' is afkomstig van het pokerspel, wijzend naar het achterhouden van een troef totdat het moment zich voordoet waarop je er maximaal van kunt profiteren.

Maar is dat nou zo erg: opgaan in het drama van de 'grottenjongens'? Het lijkt zo onschuldig, alsof je een spannend boek leest of een film ziet, compleet met de belofte van verlossing voor de personages en voor jezelf.

Wilder ontmaskert deze gedachtegang. Bij hem is die vooral hypocriet. Aan het einde van zijn film, wanneer het slachtoffer overlijdt, keert iedereen weer huiswaarts, zonder zich een moment verder te bekommeren over de gevolgen van de tragedie voor de familie van de man die is omgekomen.

Wilder zegt dus met zijn film: jullie aandacht is nep, moreel zijn jullie even corrupt als de verslaggever die het verhaal verkoopt voor eigen gewin.

Eigenlijk is de situatie nu veel erger dan in de jaren vijftig toen Wilder zijn film maakte. Anders dan destijds heb je geen keus; het is niet meer mogelijk te ontkomen aan de nieuwsdekking. Via social media, in kranten, in journaals — overal duiken de grottenjongens op. Dat er ook nog sprake is van een spanningsboog en een race tegen de klok geeft het nieuws bovendien een narratief karakter, wat een extra element van verleiding schept naast de sensationele feiten.

Wat te doen? Het water staat ook ons aan de lippen als het gaat om het formuleren van een reactie die recht doet aan onze eigen menselijkheid in de storm van moderne media die dagelijks over ons heen raast. Misschien is bewust worden van de wrange werking van de mediamechaniek een begin. Immers, bij iedere YouTube-video van een auto-ongeluk of een kat in nood of een handgemeen op straat profiteert iemand van het feit dat je kijkt — terwijl het toch echt om mensen van vlees en bloed gaat.

Dit zijn allemaal human interest stories, zoals het genre in de journalistiek heet. Als we ons focussen op wat dat in werkelijkheid inhoudt — human interest, het menselijke — zijn we misschien een stapje verder. Dat is, denk ik, wat Billy Wilder beoogde toen hij deze film maakte. Daar hebben de Thaise jongens wat aan: dat we ze niet zien als personages in een fijn verhaal. Maar als echte mensen.

Het Billy Wilder-zomerprogramma Sweet & Sour, met de digitale restauratie van Ace in the Hole, is van 5 juli t/m 5 september te zien in EYE Filmmuseum en in bioscopen in het hele land.