Hoe het advies om te stoppen met sexting het slachtoffer de schuld geeft

Elke dag melden zich minstens drie slachtoffers van chantage na sexting. Omdat dit aantal nog nooit eerder zo hoog is geweest, vond de politie dat ze er iets aan moest doen en startte ze vorige maand een campagne. Ophouden met het versturen van erotische foto's via je smartphone, zo luidde het advies.

Maar is dit wel de juiste manier om de daders aan te pakken? Op zichzelf is sexting niet verkeerd. Sterker nog, het draagt bij aan je seksuele ontwikkeling. 'Het is niet beter dan andere seksuele activiteiten, of het enige, het hoort erbij,' zei Marijke Naezer afgelopen vrijdag op NPO radio 1. Naezer doet onderzoek naar de manier waarop jongeren hun seksualiteit vormgeven op social media. Het gaat pas mis als de ontvanger besluit de sexy foto's te delen met anderen.

Eigenlijk belemmert de campagne 'stoppen met sexting' jongeren dus in hun seksuele ontwikkeling. En als gevolg van de campagne krijgen de slachtoffers het extra moeilijk. Want wie durft er nog naar de politie te stappen als hij of zij gechanteerd wordt? 'Eigen schuld, dikke bult', krijg je dan te horen. 'We hadden je toch gewaarschuwd?' Slachtoffers van seksueel geweld hebben sowieso al moeite om met hun verhaal naar buiten te komen. 'Het is nog steeds zijn woord tegen het hare', kopte de Volkskrant afgelopen weekend boven een verhaal over seksueel geweld en ons rechtssysteem. Slechts een op de acht slachtoffers doet aangifte. Uit schuldgevoel en schaamte durven de meesten niet naar de politie te gaan.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Wraakporno (foto: ANP).

In plaats van de daders aan te pakken, degenen die de sexy foto's of filmpjes doorsturen, krijgen zo de slachtoffers de schuld. Wat op het eerste gezicht een goed advies lijkt – stuur geen sexy foto's want je krijgt er narigheid mee –, is bij nadere beschouwing niet alleen een betuttelende actie, maar ook nog een enorme denkfout. En zo trapt de nationale politie in de valkuil van wat psychologen de just world bias noemen, ofwel de rechtvaardige-wereldfout. Het advies om te stoppen met sexting komt voort uit het idee dat de wereld een rechtvaardige en geordende plek is waar iedereen krijgt wat hij verdient. Gezegden als 'boontje komt om zijn loontje' en 'wie goed doet, goed ontmoet' weerspiegelen deze vooringenomenheid.

Als we het slachtoffer verantwoordelijk maken voor zijn schaamte en pijn, houden we de illusie in stand dat we zelf controle hebben over de gevolgen van ons gedrag. Het is alsof je tegen een vrouw die verkracht is zegt: had je maar niet zo'n kort rokje aan moeten doen. Of zoals de burgemeester van Keulen twee jaar geleden deed, na de massale aanrandingen in de nieuwjaarsnacht. In plaats van zich te concentreren op de daders stelde ze een gedragscode voor vrouwen voor.

Laten we de boel niet omkeren. Slachtoffers blijven slachtoffers. En de politie moet achter de daders aan.