Meer brainwash: Over De denkers Radio Televisie Festival
Human Brainwash Podium voor verrassende ideeën
Menu
  • Trending
  • #Natuur & Milieu
  • #Liefde & Seks
  • #Kunst & Cultuur
  • #Filosofie
  • #racisme
  • #talks
Spring naar zoekresultaten
Toon filters
Categorie
Type
  • #Trending
  • #Natuur & Milieu
  • #Liefde & Seks
  • #Kunst & Cultuur
  • #Filosofie
  • #racisme
  • #talks
  • Meer brainwash
  • Over
  • De denkers
  • Radio
  • Televisie
  • Festival

Log in

Log in voor de meest verrassende ideeën voor hedendaagse vraagstukken.

doorgaan met facebook of

Dit artikel is onderdeel van een dossier

#filosofie

#HomoNeo: Francis Bacon denkt dat we de natuur voor ons karretje kunnen spannen

Thomas van Huut — 3 jaar geleden
  • deel
  • tweet
  • app
  • link

"Waar de mens voorheen vooral met de natuur moest samenleven, was het Francis Bacon die mens en techniek boven de natuur plaatst."
  • deel dit
  • tweet dit

'Menselijke kennis en menselijke kracht hangen sterk samen; want waarvan de oorzaak niet bekend is kan het effect niet geproduceerd worden. Om de natuur te beheersen moet ze gehoorzaamd worden.' - Francis Bacon (Novum Organum)

Twee groepen apen gaan elkaar te lijf in een uitgestrekt en dor landschap. Een van de stammen ontdekt dat de botten die her en der op de grond liggen een handig gereedschap zijn om de andere primaten de hersenen mee in te slaan. Deze technologische openbaring leidt tot een glorieuze overwinning.

Vreugdevol gooit een van de apen zijn wapen omhoog. Het bot vliegt door de lucht, één seconde later is het stuk gebeente een hypermoderne satelliet - die net zo elegant door de ruimte zweeft.

Tekst loopt door onder de video.

Scène uit de film 2001: A Space Odyssey.

Deze scène uit Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssey is een rake verbeelding van het idee dat onze capaciteit gereedschap toe te passen een uniek menselijke eigenschap is. Er loopt een directe lijn tussen het primitieve werktuig en de smartwatch om je pols. Dat de mens een mens is en geen dier, is omdat de soort gereedschap gebruikt.

Op die gedachte valt wel iets af te dingen, denk aan hoe otters stenen gebruiken om schelpen open te maken – of een van de andere vermakelijke voorbeelden die op YouTube te vinden zijn. Toch zijn deze provisorische hamers, wandelstokken of flosdraadjes uit het dierenrijk niets vergeleken met onze hightech. Dat technologie hóórt bij het mens zijn blijft een aantrekkelijke gedachte.

De oudste stenen werktuigen die zijn gevonden, zijn tussen de twee en vijf miljoen jaar oud. Maar de toepassing van technologie nam pas een echte vlucht rond 1600, met de wetenschappelijke revolutie en het ontwikkelen van de moderne wetenschappelijke methode, waaraan Francis Bacon (1561 - 1626) aan de basis stond.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

1505999109.png

De Homo Neo, de technologische mens, sluit aan bij het mens- en wereldbeeld zoals dat geschetst werd door Francis Bacon.

Ben jij een Homo Ludens, Homo Deus, of toch meer een Homo Economicus? Naar de essentie van de mens wordt al eeuwen gezocht door vele grote denkers. Doe de test hier en kom erachter wat voor Homo jij bent!​

Samen met tijdgenoten als René Descartes ontwikkelde de filosoof en wetenschapper principes als inductie. Volgens Bacon kan iets alleen waar zijn als het waargenomen kan worden. Om deze waarnemingen te doen kunnen experimenten worden bedacht. Het zijn principes die we nu als volledig vanzelfsprekend zijn gaan zien, maar die toen nog moesten afrekenen met het idee dat intuïtie en aangevoelde waarheden voldoende basis waren voor kennis.

Hij was ervan overtuigd dat wetenschap en technologie de mensheid vooruit zouden helpen. Wie de natuur beter begrijpt kan haar inzetten om zijn doelen te bereiken, dacht Bacon.

Wat Bacons methode duidelijk maakt, is dat moderne wetenschap niet enkel een trucje is, maar een compleet wereldbeeld behelst, een opvatting over wat de wereld is. De wetenschappelijke sprong voorwaarts heeft onze blik op de wereld voorgoed veranderd. Waar de mens voorheen vooral met de natuur moest samenleven, waren het Bacon en zijn tijdgenoten die mens en techniek boven de natuur plaatsten. De natuur werd beheersbaar, iets dat we voor ons wagentje kunnen spannen.

Wetenschap en technologie maken het leven makkelijker, maar zich helemaal laten controleren doet de natuur nooit. Dat moet ook Bacon hebben ervaren. Tijdens een onderzoek naar manieren om vlees beter houdbaar te maken, vulde hij een dode kip met sneeuw. Daardoor zou hij een longontsteking hebben opgelopen, en zijn overleden.

Nu je er toch bent…

…hebben we een verzoek. Steeds meer mensen lezen de artikelen op brainwash.nl, zijn geabonneerd op onze nieuwsbrief en podcast, kijken en luisteren naar onze programma’s op radio en televisie. Brainwash behandelt de grote vragen van nu. Om dat te kunnen blijven doen, hebben we jouw steun nodig.

We leven in een tijd van extremen. Een tijd waarin media vooral oog hebben voor tegenstellingen en conflict, terwijl de werkelijkheid vaak veel genuanceerder is. Brainwash helpt je om je kaders zelf in te kleuren. We geven geen pasklare antwoorden, maar onverwachte inzichten en vooral veel stof tot nadenken.

Brainwash is onderdeel van omroep Human. Zonder Human, geen brainwash.nl, geen nieuwsbrief, geen podcast, geen… Nou ja, je krijgt het idee. Word dus nu vriend van Human, dat kan al vanaf 7,50 euro per jaar − het duurt maar een paar minuten. Dankjewel!

Ja, ik word vriend van Human
avatar
Thomas van Huut

Kunstjournalist

  • deel
  • tweet
  • app
  • link
Lees ook uit dit dossier

#HomoDeus: Hoe de mens goddelijke kwaliteiten heeft weten te bemachtigen volgens Yuval Noah Harari

Dossier Wat voor Homo ben jij?

Ben jij een Homo Ludens, Homo Deus, of toch meer een Homo Economicus? Naar de essentie van de mens wordt al eeuwen gezocht door denkers en filosofen. In deze reeks worden de uiteenlopende mensbeelden uit hun werk uitgelicht.

DOE DE TEST!

#HomoDeus: Hoe de mens goddelijke kwaliteiten heeft weten te bemachtigen volgens Yuval Noah Harari

De 21e eeuwse mens luistert volgens Harari niet langer naar god, of naar zichzelf, maar stapt ove…

#HomoDemens: Waarom het leven absurd is volgens Albert Camus

De dood van Camus lijkt misschien zelfs iets te goed bij zijn filosofie te passen. De filosoof va…

#HomoCuriosus: Socrates laat je zien dat het enige dat je weet, is dat je niets weet

Socrates wordt wel gezien als de allereerste Westerse denker en als een vooruitloper op de tijd v…

#HomoLudens: Je onderschat het belang van spel volgens Johan Huizinga

Spel is het fundament van onze cultuur. Maar de beschaving lijdt aan spel-erosie, volgens Huizing…

#HomoLoquax: Henri Bergson zet je idee van tijd op z'n kop

Denken in duur is een filosofische methode om tegen de ruimtelijkheid van alledaagse taal in te d…

#HomoEconomicus: Dit maakt ongehinderd je eigenbelang nastreven cruciaal voor Ayn Rand

Volgens Rand kunnen vrije individuen alleen bestaan als er sprake is van zowel economische als so…

#HomoNaturalis: Waarom de terugkeer naar de natuur het ideaal was van Jean-Jacques Rousseau

De van nature goede mens is volgens Rousseau verdorven geraakt door de maatschappij.

#HomoSentimentalis: Wat je emoties zo belangrijk maakt volgens Martha Nussbaum

Het idee dat de ratio moet zegevieren over het gevoel is volgens Nussbaum een misvatting. Emoties…

#HomoAmans: Waarom je volgens Lao Zi het beste zo open kunt zijn als een kind

Lao Zi wijst de weg van hardheid en onbuigzaamheid naar een steeds grotere openheid, ontvankelijk…

#HomoFaber: Hoe de mens zelf handelswaar is geworden, volgens Marx

Het enige wat arbeiders te bieden hebben, is hun arbeid. En ze mogen nog van geluk spreken dat ze…
Kom naar Brainwash Weekend: Collective Loneliness

Kom naar Brainwash Weekend: Collective Loneliness

Eenzaamheid is het thema van het Brainwash Weekend: Collective Loneliness op 28 februari.

informatie en kaarten

Stay connected! Het beste van brainwash.nl wekelijks in je mailbox. Meld je aan voor de nieuwsbrief.