Ondernemer An Beazar: duurzaamheid is niet duur, maar levert juist geld op

Je hebt een gevoelige tand, je begint wat meer te flossen. Je haalt tandpasta voor gevoelige tanden, je spoelt je mond en je kauwt alleen nog maar aan de andere kant. Je denkt: het gaat wel over. Tot je een hele nacht wakker ligt van de pijn en dan, hup, met spoed naar de tandarts. Drie sessies voor een wortelkanaalbehandeling, 800 euro kwijt en uiteindelijk toch je tand om zeep.

Bij mij was dat pas aan de hand – aan de tand. Toen ik achter het stuur zat onderweg naar huis, dacht ik: het is precies hetzelfde met het klimaat. We doen veel te weinig aan preventie, en als we te lang wachten, moeten we heel dure spoedinterventies doen die ons uiteindelijk toch een zure nasmaak opleveren. We moeten dus meer aan preventie doen.

Wij doen al van alles. Reizen met de trein, vegetarische tosti's eten: dat is allemaal waardevol en we moeten dat blijven doen. Maar het is toch nog altijd te weinig. We treffen nog te weinig voorzorgsmaatregelen. Zo erg dat 'schaamte' zelfs het woord van 2019 is geworden. Vliegschaamte, vleesschaamte, bezorgschaamte. Nog even en we schamen ons voor onze eigen CO2 als we uitademen.

Individuele acties hebben een beperkte impact, maar er zijn wel individuen die een veel grotere hefboom hebben. Dat zijn de mensen die bij de banken, bedrijven en overheden werken. En ik heb goed nieuws voor jullie, want wie het goed aanpakt kan met de juiste preventieve maatregelen er ook nog geld mee verdienen.

Laat ik beginnen bij de banken. Ik neem het voorbeeld van een niet nader genoemde Duitse bank. In een van hun geldpotjes, een gigantische pot, zit 50 miljard euro. Iemand aan de top van de bank heeft beslist om die 50 miljard in twee jaar tijd volledig te investeren in de olie- en gasbedrijven. De winst is voor de bank, het verlies is voor het klimaat. Maar het kan ook anders.

Er is een niet nader genoemde Nederlandse bank bijvoorbeeld. Die zal niet investeren in bedrijven die meer dan 5 procent van hun omzet uit fossiele brandstoffen halen. Zij kiezen ervoor om het klimaat te laten winnen. Zal dat wel leiden tot financiële winst?

Het International Panel on Climate Change (IPCC), de organisatie waarin de crème de la crème van de klimaatwetenschappers zich hebben verenigd, heeft het uitgezocht. Ze hebben een waaier aan scenario's opgesteld. Aan de ene zijde een proactief, preventief klimaatbeleid waar we alles doen om de opwarming te beperken tot 2 graden. En aan het andere uiterste: we doen niets, we laten de boel de boel en betalen de kosten dan later wel. Aan elk van die scenario's hebben ze het financiële plaatje gehangen. Wat bleek: het meest preventieve, proactieve scenario bracht op termijn het meeste geld op. Dus, beste banken: ga volop voor een klimaatsparende investeringsaanpak, daar verdien je alleen maar meer geld mee.

Dan de bedrijven. De wereldwijde CO2-uitstoot wordt in eerste instantie veroorzaakt door elektriciteitsproductie, en op de tweede plaats komt de industrie en het bedrijfsleven. Mijn eigen bedrijf werkt voor industriële bedrijven die hun CO2-uitstoot graag willen verlagen. We doen dat op twee manieren: eerst en vooral het verbruik trachten te verlagen, en in tweede instantie zo veel mogelijk hernieuwbare energie gebruiken. Bij die bedrijven zie ik veel goede wil, er zijn veel mensen die echt iets willen doen voor het klimaat. Maar het loopt al te vaak nog fout.

Een voorbeeld. Stel wij komen bij een bedrijf en we suggereren om 50.000 euro te investeren in een nieuwe pomp, waarmee ze jaarlijks 20.000 euro besparen op hun energie. Wie snel gerekend heeft, heeft al door dat op minder dan drie jaar tijd dat bedrijf het geld eruit gehaald heeft. Als het over een investering bij jou thuis gaat, had je wellicht geen seconde getwijfeld. Toch doen de bedrijven deze investering niet, omdat het veel te traag terugbetaald wordt. Dan geven ze hun geld liever uit aan zaken als productie-optimalisaties. Voor het bedrijfsleven is groei altijd belangrijker dan investeren in duurzaamheid. Maar, beste bedrijven: koop die pomp toch, klop even aan bij de banken. Die staan op het punt om klimaatsparende investeringen te gaan doen. En doe het, want elke investering in minder verbruik brengt geld op. Of het nu na drie, vier, vijf, of zelfs tien jaar is: aan het einde van de rit word je er rijker van.

Tot slot de hefboom van de mensen die bij de overheid werken. In het rapport van het IPPC staat: 'De bevolking aanvaardt makkelijker veranderingen als de overheid het voortouw neemt.' Dus een overheid die de kar trekt, neemt de bevolking mee. Ik dacht: in China – volledig mee eens. Maar in onze contreien, op nationaal niveau in België en Nederland, daar zie ik eerder de bevolking aan de klimaatkar trekken. Met de spijbelende jeugd, de klimaatmarsen, en zelfs de klimaatzaak. De bevolking trekt aan de kar en hoopt dat de overheid zal volgen.

Voor Europa gaat dat idee wel op. De Europese Commissie trekt al 20 jaar aan de klimaatkar. Eén van de zaken die ze hebben ingevoerd is een CO2-taks voor de bedrijven in Europa die de meeste CO2 uitstoten. Dus volgens het principe 'de grootste vervuiler betaalt'.

Er is een maar. Want dit is ingevoerd voor die grootste bedrijven, en dat zijn er 11.000, terwijl er 28 miljoen bedrijven in Europa zijn die zo'n taks niet betalen. Met andere woorden, voor die groep geldt: 'de vervuiler betaalt niets'. Hoe komt dat nu? Die bedrijven vallen eigenlijk qua taksen onder de nationale overheden, niet onder Europa. Dus het is aan de overheden om ook een dergelijke CO2-taks in te voeren voor die 28 miljoen bedrijven. Dat durven ze niet goed, vanwege het klassieke argument dat het veel financiële druk legt op de bedrijven, wat hun concurrentiepositie in gevaar brengt, en onze welvaart daar uiteindelijk onder zal lijden.

Al 50 jaar lang zien we in alle grafieken van de landen waar de welvaart is gestegen, dat de CO2-uitstoot evenredig omhoogging. In sommige landen, zoals in Zweden, was men zo gek om zo'n CO2-taks toch in te voeren. En wat heeft men gezien? Dat dit oude verband vandaag niet meer geldt. Als bevolking kan je er uitstekend op vooruitgaan zonder dat de CO2-uitstoot daarvoor verder hoeft te stijgen. Zonder dat we daarvoor onze fossiele brandstoffen hoeven op te stoken.

En er is nog een argument. Bijna alle overheidsmaatregelen die het klimaat ten goede komen, komen ook de mensen ten goede. Er zal meer groen zijn, wat een goede remedie blijkt voor burn-outs. Er zal minder fijnstof in de lucht zijn, wat vandaag een van de grootste doodsoorzaken is in het westen. Dat zijn aandoeningen waarvoor uiteindelijk ook de overheid aan het einde van de rit de rekening betaalt. Dus, beste overheden, maak de wet voor alle bedrijven gelijk en voer een taksshift door. Vergemakkelijk de groene leningen voor bedrijven zodanig dat zij ook meer geneigd zullen zijn om te investeren in duurzaamheid.

En beste allen, het kán. Een positief klimaatbeleid waar we geld aan verdienen, maar vooral een beleid waarin het goed, aangenaam en gezond leven is. Laten we daar allemaal samen onze goed gepoetste tanden in zetten.