Een stem is nooit meer dan een smeekbede
In een absoluut briljant artikel over de aard van de nieuwe totalitaire leider, stelt historica Holly Case dat de nieuwe autoritaire leider je geen beter mens wil maken, maar dat hij je alleen beter wil laten voelen over je onwil te veranderen.
Case heeft het in haar analyse over autoritaire leiders uit Oost-Europa, Rusland en Turkije. Voor Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten wil ik haar observatie iets herschrijven tot 'de nieuwe leider wil je geen beter mens maken, maar je valideren in je verlangen terug te keren naar een gemythologiseerd verleden.'
Voor die houding hoef je geen autoritaire leider te zijn, slechts politicus.
Take Back Control! Pak de macht! Keer terug naar een tijdperk waarin Amerika nog 'Great' was, toen Nederland nog 'van ons' was, toen de 'gewone man' nog werd gehoord, toen de 'normen en waarden' nog werden gerespecteerd, toen alle kinderen nog staand het Wilhelmus zongen, en meer van zulke kolderieke nonsens.
Natuurlijk wordt er nooit gesproken over wanneer het ideale tijdperk precies heeft plaatsgevonden, al zijn er vage inschattingen te maken op basis van de politieke kleur van de partij die de ideale toestand voorgespiegeld. Details worden achterwege gelaten, zoals hoe de gemiddelde levensstandaard eruit zag voordat het kapitalisme 'toesloeg' in Europa. Of welke effecten gesloten grenzen en protectionisme binnen een vergrijzende populatie op de langere termijn kunnen hebben op het voortbestaan van de verzorgingsstaat.
Wat we wel zeker weten is dat het idee van het ideale tijdperk per partij, en per persoon, zal verschillen, net zoals het ideale toekomstbeeld per partij en persoon verschillend is. De partijen die zich schuldig maken aan deze verheerlijking van 'betere tijden' hebben gemeen dat ze de toekomst afschilderen als een vreselijk en gevaarlijk iets. De omslag van politieke campagne van een streven naar een betere toekomst, naar een verlangen om terug in de tijd te gaan naar een veiliger verleden is inhoudelijk lastig te verklaren. De conclusie lijkt dan ook te zijn dat er geen inhoudelijke reden is.
Blijkbaar geldt voor de nieuwe generatie politieke toekomstscenario's simpelweg dat een dystopie het beter doet dan een utopie.
Toch valt niet iedereen voor deze tactiek. Steeds meer kiezers keren zich niet van elkaar af, maar van de politiek die ze tegen elkaar probeert uit te spelen. Deze zwevende kiezers kunnen wellicht het tij keren. Misschien door op een partij te stemmen met een toekomstideaal. Het is natuurlijk de vraag hoeveel van dat ideaal de campagnetijd overleeft.
Beter steken burgers hun politieke energie in burgerinitiatieven zoals coöperaties voor zorg, zekerheid en integratie, waardoor politici minder onderwerpen hebben om mensen over op te stoken, omdat mensen die onderwerpen zelf al grotendeels hebben overgenomen.
Is het eindelijk tijd voor vereniging van onderaf, waardoor het verdeel-en-heers van bovenop wordt verdrongen? Misschien. Maar daarvoor moeten mensen zich eerst beseffen dat het pakken van de macht iets anders is dan erom vragen en dat een stem nooit meer dan een smeekbede kan zijn.
Tot die tijd zullen we steeds wakker worden in de droomvlucht van een ander.
"The new authoritarian does not pretend to make you better, only to make you feel better about not wanting to change", schrijft Holly Case.
Take Back Control was de aantrekkelijke slogan die keer op keer werd herhaald door het kamp dat voor de Brexit was. En met succes. Volgens politicoloog Tim Haughton zijn de redenen dat het Verenigd Koninkrijk uit de EU vertrekt, op te sommen in die drie simpele woorden. Het tegen-kamp ontbrak het aan een slimme en effectieve slogan die ze daar tegenover konden zetten.
De SP gebruikt #PakDeMacht.
De bekende slogan Make America Great Again van Donald Trump.
Nederland Weer Van Ons, van de PVV.
De SP presenteerde een programma voor 'de gewone man'.
Sybrand Buma wil graag dat kinderen weer staand het Wilhelmus zingen.
De tijd van de Verlichting voor Forum voor Democratie, tijd vóór de immigratie/Vadertje Drees voor de PVV en de tijd van de verzuiling voor de SGP.
